Heima er bezt - 01.12.2000, Side 15

blóö í Vatnahverfisfólkiö meö veiöimönnunum sunnan
úr Evrópu.
Þeir niöjar íslenzka landnómshópsins, sem dóu barn-
lausir úr kröm og kvöl ó miðjum aldri, 600 úrum eftir
að 14 skip núðu vestur fyrir Hvarf 986, ldgu undir þúfu
eins og hinir flestir, - en þúfan var fallin þekja. Og
sandfokið lagði þunga byrði yfir, svo að torfan varð
ekki græn, þó að linaði heljartök Litlu-ísaldar um sinn
eftir 1890.
Grœnland er nafnið
Loftmynd afVatnahverfi
(Mynd: Geodet. Instit.).
Áður er sýnt línurit um fú hlýviðrisskeið, en löng
kuldatímabil ú Grænlandi. Gildir sama hér ú landi.
Tröllaukna eyjan í vestri er 21 sinni meiri flatarmúls
en ísland, 53 sinnum stærri en Danmörk og er hún
2700 km lengdar frú landsmörkum í Norðuríshafi og
suður um Hvarf, sem er ú viðlíkri breiddargrúðu og
Shetlandseyjar og Osló. Milli austurs og vesturs er
Grænland 1050 km frú Scoresbysundi að Uminak. Er
þar 72° nbr. eins og d Nordkapp í Noregi. Aðeins
fimmtungur Grænlands er sunnan heimskautsbaugs,
sbr. legu Grímseyjar og Hraunhafnartanga. Bæði í
Vestribyggð, sem er sambærileg norðurhjara og Suð-
urnes, en í Eystri-
byggð, sem er öll
miklum mun sunn-
ar en ísland, er
heimskautaloftslag.
Er það vegna yfir-
þyrmandi jökulsins
og óendanlegrar ís-
breiðu. Vestan Dav-
íðssunds hróslagalegt
og lítt gróið Hellu-
land og Baffinseyja.
Á því er ekki fyrr
vakin athygli í þessari
þdttaröð um land-
númsbyggðir ú hinni
hrikalegustu og mestu
jökulseyju d norður-
hveli jarðar, að nafn
hennar er íslenzkt. Al-
kunn er sagan um Eirík rauða, sem fann þetta firna-
stóra land austanverðast í Ameríku fyrir nær 1020 úrum
og gaf því nafn, ekki við hæfi, heldur til þess að laða
þangað landnúmsmenn af íslandi. Á hitt hefur dr.
Helgi Pjeturss bent, aö bldgrænn litur íss og krapaelgs,
sem reyndar gæfi blaðgrænu gróðurins lit vorlífsins,
væri tilefni Grænlandsnafnsins. Þú er sú og grunur vor,
að Eiríkur Þorvaldsson veldi landi sínu einkennisnafn
litarins, eins og hann sjúlfur bar. Heitir svo um heim
allan Grænland, annars staðar en með Inúítum ú land-
/ Vatnahverfi voru hús og kofaþökflöt vegna stórviðra af háfjöll
um og jöklinum. (Teikn.: Thomas Frederiksen).
inu sjúlfu. Þar heitir það Kala-
allit Nunaat, Land mannsins.
Sarqaq-menn komu úr norð-
lægu vestri. Þeir voru afar
lengi ú ónefndri, risastórri
eynni og dttu hringferð rétt-
sælis. Einnig frændur þeirra
Dorset-fólkið. Ný-Eskimóar
ndmu Norður-Grænland ú
sama tíma og Islendingar
fundu og byggðu Suður-
Grænland. Vegna gífurlegr-
ar fjarlægðar voru land-
númin raunar tvö þjóðlönd d einu meginlandi í 350 úr.
Þriðja landið ú hinu gríðarlega eylendi er Austur-Græn-
land. Það var Óbyggð landsins fram undir aldamótin
1900. Frú nýlendustofnun Dana í Óbyggð ú Grænlandi
segir í lokaþættinum; Ammassalik, sem nú heitir, stofn-
uð 1894, en Scoresbysund aldarþriðjungi síðar.
Heima er bezt 447