Heima er bezt - 01.12.2000, Page 33

Droplaugarstaðir í Fljótsdal, um 1980. (Ljósm.: Helgi Hallgrímsson).
Guttormur eitt barn (ÆvisGV, 4-5).
Heimildum ber ekki að öllu leyti
saman en ekki verður annað séð en
að börn Guttorms, sem lést á besta
aldri, hafi tekið við búsforráðum á
Arnheiðarstöðum eftir föður sinn. Er
einkum talað um að Vigfús sonur
hans hafi komið þar við sögu.
í ævisögu Guttorms segir að þá sé
einn sona hans og Halldóru kvong-
aður og „búandi á Arnheiðarstöð-
um," en ekki er getið um nafn hans
(Ævis.GV, 5). Er líklegt að það hafi
verið Vigfús, enda var hann talinn
elstur þeirra systkina.
Þetta kemur heim við það sem
kunnugir hafa sagt mér. Hins vegar
telur Páll Eggert Ólafsson hann
bónda í Geitagerði, a.m.k. um tíma
(PEÓlÆviskr.II, 225-226).
Svo mikið er víst að er tekið var
manntal árið 1860, fjórum árum
eftir lát Guttorms, er Vigfús talinn
bóndi á Arnheiðarstöðum, 33 ára,
ásamt konu sinni Margréti Þorkels-
dóttur, 35 ára, og fjórum börnum.
(Manntal 1860)).
Hins vegar er talið tvíbýli á Arn-
heiðarstöðum þetta ár og býr bróðir
Vigfúsar, Einar, á móti honum, 25
ára gamall, ásamt konu sinni Sig-
ríði Þorsteinsdóttur, 26 ára og einu
barni þeirra. Alls eru taldir 28
manns í heimili á báðum búunum
á Arnheiðarstöðum þetta ár.
(Manntal 1860).
í bréfi frá biskupi og prófasti til
Péturs Jónssonar prests á Valþjófs-
staö frá árinu 1868, er jörðin Merki
á Jökuldal talin hjáleiga frá Arn-
heiðarstöðum (í Héraðsskjalasafni).
Er mér með öllu ókunnugt um
hvenær það upphófst eða hvenær
því lauk.
Börn átti Vigfús nokkur, eins og
hér hefur komið fram. Hér mun þó
aðeins getið tveggjá sona hans og
Margrétar, sem voru Guttormur og
Sölvi, taldir 11 og 8 ára í manntal-
inu 1860.
Guttormur var þekktur maður á
sínum samtíma (1850-1928). Hann
var skólastjóri við Bændaskólann á
Eiðum 1883-1888, þingmaður
Sunnmýlinga 1893-1907. Var ann-
ars mikinn hluta ævinnar bóndi í
Geitagerði. (PEÓlÆviskr.II, 225-226).
Eignaðist mörg börn með konu
sinni Sigríði Sigurðardóttur, er öll
tóku upp ættarnafríið Þormar. Son-
arsonur hans, Guttormur Vigfússon
Þormar, býr enn í Geitagerði.
Sölvi er talinn fæddur 1852 og bjó
hann á Arnheiðarstöðum eftir föður
sinn. Dánarár Vigfúsar föður hans
er óþekkt en í manntali frá 1880 er
Margrét Þorkelsdóttir talin ekkja
Vigfúsar og húsmóðir á Arnheiðar-
stöðum, 56 ára, og Sölvi Vigfússon
sonur hennar talinn bóndi þar.
Hann er þá sagður 26 ára og
ókvæntur og býr með móður sinni
(Manntal 1880).
í skrá yfir búendur í Fljótsdals-
hreppi frá árinu 1884 er Sölvi talinn
bóndi á Arnheiðarstöðum, þá enn-
þá ókvæntur og býr með móður
sinni (í Héraðsskjalasafni). Óvíst er
hvaða ár Sölvi kvæntist en í mann-
tali frá 1890 er hann talinn bóndi á
Amheiðarstöðum, 35 ára, ásamt
konu sinni Sigríði Sigfúsdóttur frá
Skriðuklaustri, 34 ára. Þar em ag
tvö börn þeirra, Vigfús og Margrét,
og sonur Sigríðar af fýrra hjóna-
bandi, Jörgen Eiríksson Kjérúlf. Mar-
grét móðir Sölva er þá talin 66 ára
og býr hjá syni sínum (Manntal
1890).
Sölvi var sveitarhöfðingi og
hreppstjóri í Fljótsdalshreppi. Hann
er talinn hafa búið á Arnheiðarstöð-
um á ámnum 1880-1926 er hann
lést rúmlega sjötugur.
í Héraðsskjalasafni er varðveitt
fasteignamat á Amheiðarstöðum
frá árinu 1918 í búskapartíð Sölva.
Þar er jörðin talin fátækraeign að _
hlutum og eign Valþjófsstaðakirkju
að _ hluta, eins og fyrr á öldum.
Landsskuld og leiga skuli greiðast
með framfæri eins sveitarómaga í
Fljótsdalshreppi. Hins vegar er um-
ráðamaður jarðarinnar sagður Val-
þjófsstaðaprestur en ekki Skálholts-
biskup eins og fyrrum.
Eins og fyrr segir, eignuðust þau
Sölvi og Sigríður nokkur börn en
flest mun þau hafa dáiö ung. Af
þeim sem upp komust má nefna
Þorvarð, er var kaupmaður á Reyð-
arfirði, og Droplaugu, er dó um fer-
tugt úr botnlangabólgu. í manntali
frá 1930 er Sigríður talin húsmóðir
og bóndi á Arnheiðarstööum, fædd
1856 og Droplaug dóttir hennar,
fædd 1898 (Manntal 1930). Sigríður
mun hafa búið á Amheiðarstöðum
í 14 ár eftir lát Sölva, uns hún brá
búi árið 1940 og fluttist til Reykja-
víkur og dó þar í hárri elli. Ekkert
bama hennar og Sölva tók við búi á
Arnheiöarstöðum eftir hana og árið
1940 fluttist á Arnheiðarstaði Sig-
Heima er bezt 465