Æskan - 01.05.1965, Page 4

Flugvélin, sem flytur nauðsynjar til leiðangursmanna.
Þegar þarna var komið, var farið
að sjá um alla birgðaflutninga til
leiðangursmanna frá Keflavík. Þeir
höfðu farið fram með flugvélum, en
á sumrin varð að kasta pósti og mat-
vælum niður í fallhlífum, því að þá
var alltaf ólendandi á jakanum.
Snemma í apríl bauð Upplýsinga-
þjónusta Bandaríkjanna Æskunni að
senda mann til nokkurra klukkutíma
dvalar á íseyjunni. Vegna mikilla
storma á íseyjunni dróst ferðin nokk-
uð, en loks var flugveður á annan
dag páska. Með í förinni voru meðal
annarra fréttaritari frá sænsku dag-
blaði, menn frá sænska sjónvarpinu,
íslenzkir vísindamenn o. fl. Eftir
nokkra lýsingu á ísstöðinni ARLIS II
og sögu hennar var lagt af stað.
Flogið var í norðurátt, og eftir
klukkustundar flug sá niður í Skaga-
fjörð. Þar mátti strax sjá ísjaka á
stangli, sem þéttust svo smám saman,
unz hafísbreiðan var orðin samfelld
nokkru áður en komið var að íseyj-
unni. Hún var umlukt þéttum hafís
fimm til tíu mílur í allar áttir, og
sáust skilin milli hennar og hafíssins
ekki nema á stöku stað. Stöðvarbygg-
ingar allar hafði fennt í kaf í storm-
inum undanfarna daga, svo að ekki
sáust önnur merki stöðvarinnar úr
lofti en nokkrar stengur upp í loftið
og svo mennirnir, sem þyrptust út,
þegar flugvélin kom. Lendingin tókst
vel, og brátt voru farþegar komnir
út í glaða sólskin og skjannabirtu
svo sterka, að erfitt var að greina
nokkuð í fyrstu. Ekki sá annað en
himin og snjó svo langt sem augað
eygði, og sjóndeildarhringurinn var
órofinn af öðru en snjóþöktum steina-
hrúgum sem jakinn hafði borið með
sér alla þessa löngu leið frá skrið-
jöklinum á Ellesmere eyju.
Farþegar voru allir orðnir svangir,
en á því var fljótt ráðin bót. Póstpoka
og matarbirgðum var í snatri komið
fyrir á sleða, sem dráttarvél dró til
aðalbyggingarinnar, en hún hýsir
matskála og eldhús stöðvarinnar.
Ganga þurfti niður allmörg snjóþrep
til að komast niður að dyrunum. Inni
fyrir gæddu menn sér á ljúffengum
mat, en að því loknu gat hver maður
farið um stöðina að vild og gefið sig
á tal við leiðangursmenn.
Við stöðina vinna nú 22 menn, og
hafa aldrei áður verið þar svo margir.
Sjö þeirra eru aðstoðarmenn og vinna
hvers konar störf, sem til falla, en
hinir eru vísindamenn, sem sinna
margvíslegustu athugunum. Þeir
rannsaka hafstrauma, hitastig sjávar
á ýmsu dýpi, dýralíf í sjónum, hita-
uppstreymi frá sjávarbotni; þar vinna
jarðeðlisfræðingar, veðurfræðingar,
sem einkum rannsaka neðstu loftlög-
in, o. s. frv.
Fátt hafa leiðangursmenn rekizt á,
sem komið hefur þeim á óvart. Þeim
hefur tekizt að afla sér fyllri upplýs-
inga um hafstrauma á þessu svæði en
áður, og ennfremur hafa þeir komizt
að raun um, að hitauppstreymi frá
sjávarbotni er svipað í Norður-íshaf-
inu og annars staðar á jörðinni.
Mjög höfðu leiðangursmenn dval-
ist misjafnlega lengi á íseyjunni og
þoldu líka einangrunina misjafnlega.
Sumir þeirra höfðu verið þarna oft
og á milli jafnvel á annarri íseyju,
T 3, sem er önnur rannsóknastöð, er
Bandaríkjamenn starfrækja í íshaf-
inu. Sá, sem skemmst hafði dvalið á
Arlis II, hafði verið þar í fjórtán
daga og var orðinn viðþolslaus af
óþreyju, en þorri manna undi hag
sínum hið bezta.
Menn höfðu ekki orðið mikils dýra-
lífs varir á jakanum. Stöku sinnuto
liöfðu hvítabirnir komið í heimsókn>
en ekki urðu teljandi erfiðleikar af
þeim sökum. Einn hafði að vísu eit£
sinn rekið höfuðið inn um glugga á
eldhúsinu, og varð báðum hverft vi&
bangsa og heimamönnum. í örygglS'
skyni voru menn áminntir um ^
bera skotvopn, ef þeir fóru eitthva®
frá stöðinni, en misbrestur var á þvl’
að menn færu að þeim ráðum 1
björtu, þótt þeir gegndu því í myrkr1-
En í hverjum íbúðarskála var skyk
að hafa byssu, ef mönnum yrði gert
rúmrusk.
Á miðju sumri 1961 brast jaki1111
í tvennt, en vísindamennirnir höfh11
. 'f)
séð í tíma að hverju stefndi og kom1
öllu sínu hafurtaski yfir á anna11
helminginn. Jakinn er núna tvær m'1
ur á lengd og um það bil ein og ha
míla á breidd og nær 70 feta þykk1'1
að meðaltali. ísinn er ferskvatnslS’
eins og áður segir, og hefur því ha^
izt heill svo lengi. Til dæmis lir‘
nefna, að íseyjarnar Arlis III og 1 ,
voru báðar úr hafís og entust ekk1
nema um það bil þrjá mánuði.
Leiðangursmenn fengu með þessarl
ferð þær fregnir, að ísbrjótutin11
Edisto mundi sækja þá og velflest
tæki þeirra um 1. maí. Ekki vo£l1
þeir vongóðir um, að Edisto tækist
að brjóta sér leið til þeirra í gegnul11
ísinn, en þetta átti samt að reyua'
Þeir sögðust mundu skilja alla huS
kofana eftir og jafnvel ljósavélarnal
tvær, sem sjá stöðinni fyrir rafmag111
Áformað er að skilja eftir á jakanul1^
lítið senditæki, sem sendir stöðuf^
frá sér radíómerki, svo að hæg£
að fylgjast með ferðum íseyjun1111
el'tir að allir hafa yfirgefið liana-
Eftir fimm klukkustunda viðs£0'
jðu
var þessari bráðskemmtilegu
feh
lokið. Æskan vill að lokum þa
,kka
þeim, sem gerðu þessa ferð mögufe^
og leiðangursmönnum fyrir afb£ir
hlýjar móttökur. — L.