Æskan - 01.03.1973, Page 34

^^^örgæsir þær, er maður hittir á Isbrelðunum um-
/V hverfis Antarktis — Suðurskautslandið, — eru
vanalega um hálfur metri á hæð og I hvítu
V „vesti" við svartan „kjól". Þær standa við ís-
röndina forvitnar I fasi og fylgjast með, er ls-
brjóturinn eða annað skip flytur svokallaða siðmenningu til suður-
skautslandsins. Mörgæsirnar ræða hátt og I hljóði um bölvaðan
hávaðann, sem af þessu leiðir, og komast að þeirrl niðurstöðu,
að það sé vist eins gott að koma sér I vatnið sem fyrst. En þó
heldur eitthvað aftur af þeim, hver veit nema sjálfur erkióvinurinn,
sæljónið, liggi I Ieyni undir (sröndinni og bíði eftir bráð.
En báturinn kemur nær, og taugaóstyrkurinn eykst. Og að lok-
um finnst ein mörgæs, sem er hinum heimskari. Meðan hópurinn
gerir ráð sín, þau er siðar koma fram, sezt þessi eina mörgæs yzt
á ísröndina. Og þá er ekki að sökum að spyrja, nú eru allir I
hópnum á einu máli. Hópurinn nálgast hröðum skrefum, fórnar-
dýrinu er umsvifalaust hent I sjóinn. Og þegar mörgæsirnar sjá,
að ekkert uggvænlegt gerist, heldur hópurinn sömu leið.
BARIZT UM STEINA
Þegar vetur gengur I garð á Suðurskautinu, þ. e. a. s. þegar
sumrar hjá okkur á norðurhveli jarðar, halda allar mörgæsir, utan
keisaramörgæsin ein, norður á bóginn til heitari landa. Á stuttu
en annríku sumri hafa þær gert sér hreiður, verpt eggjum og kom-
ið ungunum á legg.
Á Suðurskautslandinu, þar sem lltill finnst jurtagróður, eru
steinvölur eina byggingarefnið. Þegar mörgæsin leitar sér að
maka ber hún því lítinn stein I nefinu. Ef karlfuglinn finnur fram-
bærilegt konuefni, lætur hann steininn falla til jarðar fyrir framan
hana, og ef hún játast honum, tekur hún steininn upp með nefinu
og ber hann að hinu verðandi hreiðri.
Svo fer I hönd erfiður tími, þegar „reisa skal búið". Það er
hreint ekki svo auðvelt að finna stein I landi, sem er að heita má
þakið snjó, og eftir vikutíma eru ungu hjónin enn að ræða það,
hvar grjót sé að flnna. Skyndilega fær ungi herrann afbragðshug-
mynd: Það er meira en nóg af steinum I hreiðrunum I kring. En
sömu hugmynd hafa hinir allir fengið, og það er ekki svo óvana-
legt, að á meðan nýbakaður eiginmaður rogast heim með.þjóf-
stolinn stein, hafi annar litlu frómari verið á ferð og hirt það grjót,
sem fyrsti þjófurinn átti.
KARLINN UNGAR ÚT
En lokslns rennur upp sá dagur, þegar kvengæsln lætur karlin-
um eftir tvö dýrmæt egg, sem hann á að liggja á og halda heitum
meðan hún stefnir til hafs I leit að mat. í fyrstu lltur karlinn fyrir-
tækið með mestu tortryggni og óróleika, en jafnar sig fljótlega og
byrjar að dotta á eggjunum.
Öðru hverju er hann vakinn af garginu I mávunum fyrir ofan
hann. Mávurinn er slægur sem höggormur, hann gerir þvl hreiður
sín I klettunum fyrir ofan mörgæsirnar og er jafnan reiðubúinn
að hremma sér egg, hvenær sem mörgæsin vikur af verðinum.
Mörgæsapabbi bölvar hátt og I hljóði meðan hann veður um til
að verja hreiðrið. En mávarnir taka ekki allt of mikið mark á mör-
gæsapabba. í rólegheitum taka þeir sér stöðu rétt við hreiðrið.
Þetta verður mörgæsapabba um megn, hann rýkur á mávinn. Og
það er einmitt það, sem um var beðið, því á meðan rennir annar
mávur sér að hreiðrinu og grípur eggið.
Þegar mávarnir eru horfnir, snýr mörgæsapabbi aftur 1 hrelðrið
og situr þar hinn rólegasti, unz hann tekur eftir þvl, að annað
eggið vantar.