Æskan

Årgang

Æskan - 01.02.1983, Side 16

Æskan - 01.02.1983, Side 16
1 Mark Twain MAURINN Oft er við áðum á ferðalagi okkar gerðum við okkur það til gamans að horfa á hina starfsömu maura, sem sífellt voru að bjástra við eitthvað. Ég fann ekkert nýtt í fari þeirra - ekki snefil af neinu, sem væri til þess fallið að breyta skoðun minni á þeim. Að mínu viti er alltof mikið gert úr gáfnafari mauranna. Ég hef í mörg sumur gert mér það til dundurs að kynna mér lifnaðarhætti maura, er ég hefði átt að hafa eitthvað annað fyrir stafni, og ennþá hef ég ekkert séð sem bendi til þess, að lifandi maur hafi meira vit í kollinum en dauður. Þá á ég að sjálfsögðu við venjulegan maur. Því miður hef ég engin kynni haft af hinum frábæru svissnesku og afrísku maurum, sem hafa þingkosningar, herskyldu, þrælahald og ræða trúmál. Þeir maurar eru sjálfsagt svo ágætir, sem náttúrufræðingarnir vilja vera láta, en vitsmunir maura, eins og þeir gerast og ganga, eru hreinasta blekking. Ég kannast að sjálfsögðu við, að þeir eru starfsamir; þeir eru starfsamastir allra lifandi vera á jörðinni - það getur maður séð - en ég furða mig á heimsku þeirra. Maur fer út til að draga í búið, finnur sér bita í soðið, og síðan hvað? Fer hann heim með fenginn? Nei - hann fer allt annað en heim. Hann veit ekki, hvar hann á heima. Þó að hann eigi ekki nema tvo metra heim, stoðar það ekkert, hann ratar þangað ekki. Hann finnur bráð sína, eins og ég tók fram. Venjulega er hún eitthvað, sem hvorki hann eða nokkur annar maur getur notað til neins. Venjulega er það sjö sinnum stærra en það ætti að vera. Hann tekur í það þar sem erfiðast er að ná taki. Hann lyftir því svo hátt frá jörðu, sem hann framast getur, og leggur af stað, ekki heim, heldur með fumi og fáti og eyðir kröftum sínum til einskis gagns. Hann kemur að steini, og í stað þess að krækja, klifrar hann yfir hann, afturábak, og dregur hlassið á eftir sér, og lætur það detta niður hinum megin. Þar dustar hann rykið úr fötunum, þurrkar sér um hendurnar, grípur bráð sína, veltir henni fyrir sér, lætur hana niður fyrir framan sig andartak, snýr síðan baki að henni, teymir hana spölkorn á eftir sér, tekur hana skyndilega upp og leggur af stað með hana í allt aðra átt en áður. Þá verður hátt gras í vegi fyrir honum. Honum dettur ekki í hug að krækja fyrir grasið. Hann verður að klifra og dregur hina einskis nýtu bráð sína með sér upp stráið - álíka viturlegt og ef ég væri á leið til Parísar frá Heidelberg og klifraði yfir turninn á dómkirkjunni í Strassburg í leiðinni. Þegar hann er kominn alla leið upp stráið, verður hann þess vísari, að ekki var það þangað, sem hann ætlaði, lítur snöggt kringum sig og klifrar eða dettur niður og leggur síðan af stað í nýja átt. Eftir svo sem hálftíma göngu staðnæmist hann á að giska hálfan metra frá þeim stað, sem hann fann gripinn, og leggur þar frá sér byrðina. Hann er nú búinn að ferðast um allt umhverfið og klifra yfir alla steina og hauga, sem orðið hafa á vegi hans. Nú þurrkar hann svitann af enninu, réttir úr bakinu og ráfar af stað aftur, álíka tilgangslaust og áður, og jafn hratt. Hann fer í krákustígum um umhverfið og fyrr eða síðar hlýtur hann að rekast á herfangið, sem hann skildi eftir skömmu áður. Hann minnist ekki að hafa séð það fyrr. Hann lítur í kringum sig til að finna leiðina, ekki heim, heldur eitthvað annað, þrífur herfangið og leggur af stað. Hann lendir í sams konar ævintýrum og áður, og loks verður hann að leggja frá sér byrðina til að hvíla sig. En þá kemur annar maur á vettvang. Maður getur getið sér til, að vinurinn segi eitthvað á þessa leið, að engisprettuleggursé herramanns- matur, og bjóðist til að rétta hjálparhönd við að koma honum heim. Þeir verða ásáttir um það og taka síðan hvor í sinn enda á engisprettuleggnum, og toga af öllum kröftum í sína áttina hvor. Eftir stundarkorn verða þeir að taka sér hvíld og ráðgast um málið. Þeim finnst eitthvað vera athugavert, en geta ekki skilið, hvað það er. Síðan byrja þeir á nýjan leik og á sama hátt. Sami árangur. Þeir taka að ásaka hvor annan. Hvor um sig áskar hinn um að stofna til vandræða. Það fýkur í þá og orðasennunni lýkur með áflogum. Þeir hlaupast á og bítast um hríð. Síðan veltast þeir um jörðina og löðrunga hvor annan, uns annar missir fót eða þreifihorn og verður að haltra burt til að gera að sárum sínum. Þeir sættast og hefja sömu fávitavinnuna að nýju. En nú er særði maurinn ekki lengur með fullu fjöri, svo að hinn maurinn dregur hann, ásamt herfanginu, á eftir sér. Stundu síðar, er engisprettulöppin hefur verið dregin hingað og þangað, er svo komið, að hún liggur nákvæm- lega þar sem hún var í upphafi. Svitinn drýpur af maurun- um og þeir virða hana fyrir sér, hugsandi, og komast loks að þeirri niðurstöðu, að þurrkaðar engisprettulappir séu ekki þess virði, að þeim sé haldið til haga, og fara síðan hvor í sínu lagi í leit að afrifinni nögl eða einhverju álíka fánýtu. í skóginum í fjallshlíðinni sá ég maur leika svipaðan leik með dauða köngurló, sem var tíu sinnum þyngri en maur- inn. Að vísu var köngurlóin ekki alveg dauð, en svo mjög af henni dregið, að hún gat enga mótspyrnu veitt. Þegar maurinn varð þess var, að ég veitti honum eft- irtekt, velti hann köngurlónni á bakið og beit hana á bark- ann, lyfti henni upp og lagði af stað burt með hana. Hann hrasaði um steina, steig á lappirnar á köngurlónni, dró 16

x

Æskan

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Æskan
https://timarit.is/publication/383

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.