Heimilisblaðið - 01.01.1934, Blaðsíða 28

28
HEIMILISBLAÐIÐ
Lúsíuhöfði
í Hrunamannahreppi í Ár-
nessýslu, og
Sesilíupartur
í Gnúpfellsskógi í Eyjafirði.
Sú var tíðin, að allir, sem bjuggu í grend
við þessa skógarteiga, vissu af hverju þeir
tóku nöfn í öndverðu.
Nú er farið að fyrnast yfir það. Lúsía
og Sesilía (Seselja) voru tvær helgar meyj-
ar, er áttu að hafa látið lífið fyrir kristna
trú á þriðju eða fjórðu öld e' Kr., en páf-
arnir síðar tekið í dýrlingatölu.
I kaþólskri tíð voru kirkjur helgaðar
dýrlingum, einum eða fleirum, með Guði
allsvaldanda. Þessir dýrlingar skyldu vera
verndarar kirknanna og safnaðanna. Hvei
safnaðarmanna mátti kjósa sér að vernd-
ara hvern sem hann vildi af dýrlingun-
um, sem kirkjan var helguð, og gefa þeim
sínar gjafir, er síðar féllu allar til kirkn-
anna. Sá, sem kaus sér dýrling að vernd-
ara, gat sýnt kærleika sinn í því að gefa
kirkjunni einhverja gjöf undir hans nafni.
Einhver ástvinur Lúsíu meyjar gaf kirkj
unni í Reykjadal austur skógartólft í
höfða þeim, sem síðan er við hana kend-
ur. Lúsíu helgu voru eignaðar nokkrar
kirkjur hér á landi með öðrum helgum
mönnum. Og til er saga hennar á íslenzku,
er geymdist við þær kirkjur.
Sagan er í íæstum orðum á þessa leið:
Lúsía mey var borin og barnfædd í
borginni Sýrakúsu á Sikiley, á ofanverðri
3. öld e. Kr.; foreldrar hennar lofuðu hana
heiðnum manni, tignum, og vissi hann eigi
annað, en að hún væri heiðin líka. En er
hún gaf heimanmund sinn í þakklætisskyni
fyrir það, að móðir hennar hafði fengið
heilsubót, þá sá unnusti hennar, að hún
var kristin, og reiddist, og lét taka hana
af lífi. önnur sögn er það, að hann hafi
kært hana fyrir ríkisstjóranum á Sikiley
fyrir kristnihald sitt. Mælti ríkisstjóri þá
svo fyrir, að hana skyldi vista með skækj-
um; en henni varð eigi þokað úr stað; var
þá eldibröndum hlaðið alt í kringum hana,
steypt yfir hana olíu og síðan kveykt í,
en það sakaði hana ekki. En loks var hún
lögð spjóti og varð það hennar bani. Þetta
var 304 e. Kr.
Jafnframt þessari sögu gengur önnur,
sem líklega er dregin af nafni hennar
(Lux=ljós á latínu). Hún var nunna, en
fursti nokkur lagði ástarhug á hana, sök-
um þess hve hún var fagureygð. Hún reií
þá úr sér bæði augun og lét færa honum
þau á fati. En að því búnu bað hún Guð
knéfallandi að gefa sér ný augu, og varð
hann við þeirri beiðni hennar.
Listamennirpir á miðöldunum sýna hana
berandi augu sín á bakka eða á bók eða
með logandi lampa í hendinni. Hún var
ákölluð við hverskonar augnaveiki.
Messudagur hennar var 13. des., Lúsíu-
messa. 1 Svíþjóð hófust jólin fyr á tím-
um með Lúsíudegi, og enn er sá dagur
í góðu gildi á Norðurlöndum. Lúsiunótt
hét aðfaranótt Lúsíudagsins. Var það trú
alþýðu fyr á tímum, að sú nótt væri
lengsta nótt ársins. I Svíþjóð var Lúsíu-
kvöidið aðfararkvöld jólahátíðarinnar, líkt
og aðfangadagskvöld nú á tímum.
Á messudag Lúsíu var síðar sett Magn-
úsarmessa Eyjajarls hins síðari, og hafa
þá að líkindum báðar messurnar verið
haldnar samdægurs.
Eftir kirkjum þeim að dæma, sem Lúsíu
voru helgaðar, og að saga hennar var tii
í íslenzkri þýðingu, má ráða, að hún hefir
verið allmjög tignuð hér á landi og átt
vini, sem gáfu kirkjunni góðar gjafir í
hennar nafni. Skógarhöfðinn austur í
Hrunalöndum heldur enn í dag uppi nafni
hennar og mun héðan af gera, meðan Is-
land er bygt.
Sesilia virðist hafa verið í hærri virð-
ingu hér á landi en Lúsía. Þess er getið,
að henni einni hafi verið helguð kirkjan
í Nesi í Þingeyjarþingi.