Heimilisblaðið - 01.01.1966, Qupperneq 3

Siðir og venjur máfanna
Eftir Jean George.
Okkur virðist þessir stóru og frjálsu loftfarar eins óháðir
og nokkur jarðnesk vera geti orðið — en engu að síður er
állt líf þeirra bundið ströngum venjum og óbrjótanlegum
siðareglum.
Á ári hverju ver ég miklum hluta sum-
arleyfis míns til að horfa á máfana. —
Klukkustundum saman get ég setið og
fylgzt með þeim, þar sem þeir fljúga um
undir heiðbláum hinmi og fyila loftið hás-
um skrækjum sínum, ellegar þeir svífa
til hafs, þöndum vængjum, og steypa sér
eldingarsnöggt niður eftir ætinu í sjónum.
En þessir flugmeistarar eru ekki augna-
yndi einvörðungu — þeir eru ekki síður
æsilegt rannsóknarefni fyrir þá, sem áhuga
hafa á lífsvenjum fugla yfirleitt. Því að
enginn fugl í víðri veröld lifir jafn marg-
slungnu lífi og máfurinn.
Sérhver máfur — jafnvel staki máfur-
inn, sem húkir efst á siglutré skipsins, rétt
eins og hver hinna sem fyllir ótölugrúann
við strendurnar — er meðlimur í litlum og
sérstæðum hópi. Þessi hóptilvera máfanna
hefst á vori hverju, þegar fuglarnir leita
til varplanda sinna eftir langferðir vetrar-
ins og taka sér ból nálægt sjávarklettum
og fjörusandi. Oft má sjá hópinn — einatt
samsettan af hundruðum fugla — hnita
dögum saman 'nringa yfir klettóttri strönd-
inni, þar sem þeir sjálfir sáu fyrst dagsins
Ijós í öndverðu. En skyndilega lækkar
fuglagerið flugið einn góðan veðurdag og
sezt, eins og samkvæmt skipun, og eftir
litla stund er ólögulegur hópurinn orðinn að
stranglega skipulögðu samfélagi.
Þannig sá ég dag nokkurn í marz slíkan
máfahóp setjast á litla eyju nálægt strönd-
inni. Sperrtum vængjum lækkuðu þeir
flugið eins og fallhlífarhermenn yfir strönd-
inni, og þegar hópurinn leytist sundur, tók
ég eftir því, að hann hafði skipt sér í
smærri heildir með 40—50 fuglum í hverri
og á nákvæmlega afmarkaða staði.
Máfahópar af þessu tagi eru ærið skipu-
leg samfélög, með foringja, eldri og virðu-
legri stjórnarmeðlimum, fjölda yngri og
framgjarna einstaklinga — auk nokkurra
olnbogabarna, sem öllum leyfist að stjaka
við. Máfar eru einkvænisfuglar, og þegar
tveir hafa fundið hvor annan, halda þeir
tryggðir árum saman, unz dauðinn að-
skilur þá. Fyrir ungmáfinn er hópur sá
sem hann hefur alizt upp í, fyrst og fremst
félagslegur vettvangur, þar sem hann get-
ur haft samneyti við aðra jafnaldra sína
og fundið sér makaefni. Ástarleikir máf-
anna er þó bundnir vissum reglum og þeim
allströngum, rétt eins og hvað annað í
lífsvenjum þeirra.
Eitt sinn varð ég vitni að máfatrúlofun
á lítilli eyju. Ungur karlfugl sat á háum
kletti og horfði til hafs, þegar ungur kven-
fugl nálgaðist — og það er venjulegast
kvenfuglinn, sem stígur fyrsta skrefið í
ástmálunum hjá máfum. Hún flaug einn
hring umhverfis hann með teygðan háls