Heimilisblaðið - 01.01.1966, Blaðsíða 8

un í byggingaráætlun. En í þessa banka-
byggingu voru pöntuð meira en 1.500.000
kíló. Enn fremur hafa verið notuð meira
en 2.250.000 kíló í útveggi hinna ýmsu
bygginga nýs amerísks flughersskóla í Co-
lorado Springs!
Hin skyndilega þróun alúminbyggingar-
aðferðar við smíði einbýlishúsa í Ameríku
er athyglisverð. Árið 1958 töldust alúmín-
þiljuð einbýlishús vera tæplega 500, en
árið 1959 voru þau þegar orðin 11.000! —
Aukningin hófst í janúar 1959, þegar stórt
byggingarfélag bauðst til þess að hafa út-
veggi, þakrennur og skreytingar á nokkr-
um hluta tilbúinna húsa sinna úr alúmíni.
Af þeim 25.000 uppsetningarhúsum, sem
verksmiðjan seldi árið 1959, voru 9.500 af
þessari nýju gerð. Áætlað var, að 1960
mundi sá hluti aukast um helming.
Kaupandinn er hrifinn af því, hve við-
haldskostnaðurinn er lítill. Það þarf ekki
að mála húsin að nýju fyrr en eftir átta
til tíu ár, því að Du-Pont-verksmiðjurnar
hafa framleitt nýja tegund af mattri gljá-
málningu, sem er brennd á alúmínplöt-
urnar strax í verksmiðjunni. Húsin virðast
í f jarska vera byggð úr timbri. Er ég heim-
sótti nýbyggt hverfi voru mér sýnd fjög-
ur einbýlishús. Ég átti að gizka á, hvert
þeirra væri á alúmíni. Ég gat það ekki.
Orsökin til þess, að eftirspurnin eftir
þessu smíðaefni eykst æ meir, er sú, hve
unnt er að nota það á margbreytilegan
hátt og stöðugt koma fram nýjar málm-
blandanir og nýjar framleiðsluaðferðir,
sem miða að því að hagnýta til hlítar alla
þá eiginleika, sem í því eru fólgnir. Alúmín
er framúrskarandi góður hita- og straum-
leiðari, endurvarpar ljós- og hitageislum
vel, myndar enga neista, þótt slegið sé á
það, tærist ekki, er ekki segulmagnað né
eitrað. Það má sjöfalda hörku þess með
málmblöndun og hitameðferð. Það er hægt
að nota allar venjulegar aðferðir málmiðn-
aðarins við smíðar úr því, það er að segja
steypa úr því, pressa það, hamra, teygja
og fletja það út svo þunnt, að það nær ekki
styrkleika blaðapappírs, fyrr en tíu þynn-
ur hafa verið lagðar hver ofan á aðra:
menn kannast við slíkar alúmínþynnur,
t. d. úr vindlingapökkum.
Alúmín myndar um einn tólfta hluta
hinnar föstu jarðskorpu. Það er aðeins til
í sambandi við önnur efni, meðal annars
í leirjarðarefninu Cauxit (eitt af fyrstu
jarðlögum þessa efnis fannst við bórgina
Les Baux í Suður-Frakklandi). Með því að
brjóta, mala og brenna Cauxitið með alls
konar efnafræðilegum blöndunum verður
það loks að hreinni leirjörð, hvítu dufti,
líku sykri, úr því er svo unninn málmurinn
alúmín með rafvökvaupplausn.
Fyrsta framleiðslan á hreinu alúmíni
heppnaðist hinum fræga danska eðlisfræð-
ingi, örsted, árið 1825, í rannsóknarstofu,
þó var málmurinn áratugum saman eftir
það mjög dýr og sjaldgæfur. Napóleon III.
lét setja mataráhöld úr alúmíni hjá tign-
um vildargestum, sem neyttu matar hjá
honum. Hinir fengu aðeins gull- og silfur-
áhöld. Áður en 23 sentimetra hár alúmín-
toppur var settur á steinsúlu Washington-
minnismerkisins, árið 1884, í höfuðborg
Bandaríkjanna, var hann hafður til sýnis í
einni af glæsilegustu skartgripaverzlun
New York-borgar.
Nokkrum mánuðum síðar útbjó 22 ára
gamall stúdent, Charles Martin Hall, sér
rannsóknarstofu í eldiviðarskúr á bak við
hús föður síns, eftir að hafa árangurslaust
leitað sér að stöðu. Hann ætlaði að finna
leið til þess að framleiða alúmín með ódýr-
um hætti. Eftir að hann hafði smíðað sér
alls konar áhöld, keypti hann notaðan
benzínofn með einum loga og fékk lánað-
ar nokkrar rafhlöður hjá háskólaprófessor
einum. 23. febrúar 1886 vann hann alúmín
með því að leysa leirjörð sundur í brædd-
um kryolith og senda rafstrauma í gegn-
um upplausnina. Þessi aðferð er notuð enn
í dag með nokkrum breytingum og fágun.
Ungur Frakki, Paul Héroult, komst sam-
tímis að sömu uppgötvun án nokkurs sam-
bands við Hall. Þeir fréttu fyrst hvor um
annan, þegar þeir tilkynntu einkaleyfi sín.
Hall fékk einkaleyfi í Ameríku, Héroult
í Frakklandi og nokkrum öðrum ríkjum
í Evrópu.
Þá lækkaði verðið á alúmíni á sjö árum
úr 24,50 niður í 1,25 dollara hvert kíló.
Leiðin til stóriðnaðar var frjáls.
8
HEIMILISBLAÐIÐ