Heimir - 01.12.1909, Blaðsíða 10

H E I M I R
82
sælan er gerö aö því sem hún á ekki aö vera, efsta rnarkmiði
mannsins. 1
Til aö iqjpfylla siöalögmáliö veröur maðurinn aö bera
lotningu fyrir því. Siöalögmálið á aö vera hverjum manni
heilagt, og manndóms hugsjónin á að vera heilög. Þess vegna
má alt nerna inaðurinn notast sem meðal til aö ná einhverium
góöum tilgangi, hann má aldrei notast sem rneöal. Hver
einstaklingur útaf fyrir sig á aö hafa þann tilgang að vera maöur
sainkvæint fyrirskipunum hins skynsamlega siöalögmáls, þá
veröur hann frjáls. Þarafieiðandi má hann aldrei notast sern
verkfæri í höndum annara í hvaða tilgangi sem er.
Fullkotnnun mánnsins er þá í því innifalin aö hann stjórnist
af hinum góöa vilja sainkvæmt fyrirmælum siöferöislögmáls
skynseminnar. En nú er maðurinn ófullkominn í eöli sínu.
Þess vegna er frarnför nauðsynleg til fullkomnunar, en sú fram-
íör, veröur aö vera óendanleg. Odauöleiki sálarinnar er þess
vegna nauösynlegur fyrir fullkomnun mannsins. Fullkomnunin
veröur ennfremur aö vera grundvölluð í eðli tilverunnar, sem
þýöir aö þessi heimur verður að hafa einhverja orsök er felur
siðferöislögmálið í sér. Þar sem nú siðferðislögmálið er í skyn-
seminni og óhugsanlegt án hennar veröur orsök heimsins aö
vera skynsemi gædd vera, ineö ööruin oröum, guö. Trúin á
guö er þá alveg nauösynleg frá siðferðislegu sjónarmiöi, vegna
þess aö hún í raun og veru liggur fyrir utan starfsvið hennar.
Þetta er þá siöfræöi Kants. Aöalatriöin í henni eru þessi :
Aö leggja allar girndir og tilhneigingar undir stjórn viljans, sem
á aö hafa skynsemina fyrir leiöarvísir; aö til séu óyggjandi
siöferöislög, sem hljóti að miöa til þess að velferð allra sé borgið
þegar aö þeim er fylgt; aö þessi lög séu fyrirfram ákveöin í
skynseminni og séu að engu leyti undir sælu—og vansælu til-
finningu koinin; aö viljinn aö breyta samkvæmt þessum skyn-
semis lögiím sé það bezta sem til er í heiminum, og að fram-
kvæmd hans þýöi fullkomnun mannsins. En þrent er nauösyn-
legt til aö maöurinn geti fullkomnast: frelsi, ódauðleiki sálarinnar
og trúinn á guö. Frelsið er í því innifalið aö breyta samkvæmt
skynseminni og vera laus 'viö yfirráö allra girnda; ódauöleiki
J