Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1920, Page 104

98
Guðm. G. Bárðarson:
IÐUNN
Þá var eftir engu minni þraut að finna hagkvæmar
aðferðir til að reikna tímann eftir þessum mæli-
kvarða.
Um eitt skeið höfðu jöklarnir hulið alla Svíþjóð
til syðstu odda á Skáni. Eftir því, sem hlýnaði og
jöklarnir minkuðu, færðist jökuljaðarinn norður eftir
landinu, en jafnframt hækkaði særinn og færðist á
eftir jöklunum, en hvarfleirinn myndaðist smám
saman á svæðum þeim, er jöklarnir yfirgáfu og sær-
inn flæddi yfir, og eins í ferskum stöðuvötnum, er
jökulvötn runnu i; þannig héit þessu fram, þangað
til jöklarnir voru að mestu úr sögunni.
Síðar, þegar sjórinn lækkaði aftur og suðurhluti
landsins og önnur láglendi risu úr sæ, eyddu ár og
lækir leirnum af stórum svæðum og röskuðu sam-
hengi hans. Auk þess var það ljóst, að hvarfleirinn
væri mjög misaldra á hinum mismunandi stöðum,.
t. d. suður á Skáni og norður hjá Stokkhólmi. En
hvergi var að finna þann leirbakka, er hefði að
geyma nema lítinn hluta þeirra leirhvarfa, er mynd-
ast höfðu tíma þann, er jöklana var að leysa.
Árið 1885 benti De Geer á aðferðir til að Jeita
samanhangandi tímatals eftir hvörfunum í leirnum..
Hann hugsaði sér, að valdir væru til rannsóknar
bakkar við á, sem grafið hefði sér farveg í hvarf-
leirinn sem lengstan veg frá norðri til suðurs. Byrjað
væri sem norðast að mæla og telja hvert lag frá
jökulruðningnum undir honum og upp að efstu brún
leirbakkans. Síðan skyldi valinn annar mælistaður
spöl sunnar og öll leirhvörf þar mæld og talin á
sama hátt. En ákveðið lag skyldi rakið frá fyrri
mælistaðnum til hins síðari, til þess að fá tíma-
bundið samhengi milli leirhvarfanna á báðum stöð-
unum, svo ekkert leirhvarf yrði tvitalið. Þannig
mátti hugsa sér að halda áfram að telja leirhvörfin
suður á bóginn svo lengi sem unt væri að fylgja