Kirkjuritið - 01.12.1965, Blaðsíða 48

478
KIItKjUIUTlD
ir }U'ta l'ærzl úr stað', áu jirss að
sýnilegur íiiáltur komi þar til sög-
unnar.
liók þessi er ekkerl „spirilista“-
rit í venjulegri merkingu, heldur
hlullaus frásögn af athurðuin og
fyrirhrigðuin, sem ekki verður vc-
fengl að eiga sér stað. Þólt liöfund-
uriiiii varizt að draga af því
ákveðnar nið'urstöður, þá knýr
liann lesandann til að opna aiigun
fvrir luikilleik og dul mannlegs sál-
arlífs og styrkir þá trú að Guð hafi
lagl eilifðina í hrjóst vor.
Sveinn Skorri Höskuldsson:
GESTUR l’ÁLSSON —
ÆVI OG VERK
Bókaútgáfa Menningarsjóös Rvk.
1965. — PrentsmiSjan Oddi.
Gestur Pálsson var einn þeirra Is-
lendinga ]iar sem gæfa og gjörvi-
Ieiki fór ekki eins saman og skyldi.
Kom hrakinn af sjó lifsins, cr hanu
lézt, tæplega fertugur. Sanit tryggði
haiin minningu sinni langan aldur.
Hann var einn af Verandimönn-
um sem ruddu raunsæisstefnunni
liraut hérlendis, og ásamt Jóni
Tlioroddsen, upphafsmaður nútíðar
skáldsagnagcrðar íslenzkrar. Ein-
hver snjallasti fyrirlcsari, scm vér
liöfuin átt fraiu á þennan dag. Hami
álti ]iví skilið að saga lians væri
rækilega rakin og rit lians krufin
til mergjar eins og Sveinn Skorri
Höskuldsson gerir í þessu ritverki.
Sárfáum skáldum vorum, hefur
verið' sýnd slík alúð' og skilning-
ur. En vænlanlega verður það
livað af liverju.
Ekki leynir sér að' höf. Iiefur
kostað miklii til þessa verks: safn-
að að sér ölluni lieimildum, er
hann gal grafiö upp og leitast við að
lála einskis ógetið, er máli skipti.
Gætir og hófs og sanngirni í dóm-
um, að því er ég fæ séð við skjótl
yfirlit.
Mikill og margvíslegur fróðleik-
ur er hér vissulega sainankominn
um Gest og samtíð lians, llafnarlíf-
ið í gamla daga og frumsögu Vest-
ur-lslendinga.
Einn kafliun er uni trúarskoðanir
Gests Pálssonar. Hann Iiól' guðfræði-
náni í Ilöfn, en hvarf frá því og
var síðan í ritdeiluin ofl núið því
um nasir, að liann væri guðleysingi.
I’að var vafalaust rangt í veiijulegri
merkingu.
Eins og ljóst kemur fram hjá
Sveini Skorra var Gestur „human-
isti“ eins og það orð er nú oftasl
nolað. Honuui var likast farið' og
Jakolii, sem krafðist þess að' menn
sýndu trú sína í verki, en gaf lítið
fyrir trúarjátningarnar einar. Hami
var augljóslega Kriststrúarmaður.
Hefði skrifað undir kærleiksóð
Páls. En hann hikaði ekki við' að
láta svipu sína dynja á hræsninni
— hvort sem liomnn fannst hún
koma fram í gervi presta eða leik-
nianna. l*að var ekki nenia gott
verk, þólt öfga gætti á stundum.
Eg er höfundi sammála um, að
fjarstætt sé að draga úr vandlæli
Gests á kirkjunni, en ég tel að höf.
sé hins vcgar varla svo ljóst sem
skyldi, hve Gestur var einlæglega
trúhneigður að eðlisfari og hugsjón-
ir kristninuar liouuin lieilagar og
hjartfólgnar allt lil æviloka.
32 góðar myndir eru í hókinni.