Nýjar kvöldvökur - 01.05.1912, Side 4

100
[NYJAR KVÖLDVÖKUR.
NÍUNDI KAPÍTULI.
Öllu má ofbjóða.
Kýrillos hlustaði glottandi á frásögu Filam-
mons og boð Hypatiu og lét hann svo frá
sér fara, bauð honum að vinna í borginni
seinni hluta dagsins, segja engum lifandi manni
frá því, er gerst hafði, og koma svo til sín í
kvöld, þegar hann væri búinn að hugsa málið,
og fá skipanir sínar. Svo gekk Fílammon með
félögum sínum götur og stræti full af versta
saur og ógurlegri örbirgð, bjarglausu iðjuleysi
og helberum syndum. Alt var það hræðilega
áþreifanlegt. En ^hann sá það óglögt og eins
og í draumi. Fyrir augum hans ljómaði að
eins eitt andlit — í eyrum hans hljómaði að
eins ein silfurskær rödd: »Hann er munkur
og hefir ekki betur vit á.« Pað var satt. Og
hvernig átti hann að vita betur? Hvernig átti
hann að vita, hvað bjó í öllum þessum víða
alheimi — hann sem var að eins lítill depill
á litlum depli í honum? Nú hafði hann þó
séð eina hlið — hvernig skyldi þá önnur hlið-
in vera? Var það ekki réttara að sjá hana líka,
áður en dómur væri feldur?
Pað er vafasamt, hvort það var viturlega
gert af Kýrillosi að senda unglinginn út til
daufra líknarstarfa áður en hann gerði út um,
hvernig ætti að taka heimboði Hypatiu. Hann
hafði ekki tekið tillit til hinna nýju hug3ana,
sem kvöldu hinn unga munk. Ef til vili hefði
hann ekki skilið þær, þó að hann hefði heyrt
þær. Kýrillos var alinn upp við hinn strang-
asta trúarlærdómsaga, sem algengur var í hin-
um afarmiklu nítrisku klaustrum við saltpétur-
námurnar þar skamt frá; þar héldu til þúsundir
manna í sjálfvalinni örbirgð og sulti og unnu
í stórum brauðgerðarhúsum, litunarhúsum, að
tiglgerð, fatagerð, trésmíði o. fl. og lögðu arð-
inn af vinnu sinni til kirkna, spítala og öreiga-
húsa, því sjálfir þurftu þeir einskis með. Við
þessa iðjusemi var hann upp alinn, og svo
guðræknisiðkanir, sem kendu munkunum að
fyrirlíta þenna heim, sem var svo nærri þeim
eins og borgin. Hann var frá barnæsku bland-
inn við slægviíkubrÖgð Theófíiusar móðurbróð-
ur síns, þessa óstjórnlega og ágjarna manris,
og hafði tekið við að verða patríarki eða erki-
biskup eftir hann hlklaust, og var við því bú-
inn að beita hinum óbilandi dugnaði sínum
Dg hinu skarpa og skíra viti sínu fyrir málefni
kirkjunnar, hiklaust, hlífðarlaust, vægðarlaustt
ef því væri að skifta. Hverníg áttu hans iil-
finningar að geta orðið samferða tilfinningum
tvítugs aumtrigja unglings, sem komið hafði
úr gljúfrahellum öræfanna ofan í hina lífkviku,
glaummiklu borg? Hann var líka klausturbarn.
En það var enginn samjöfnuður gerandi á hirt*
um háværu og sístarfandi vinnustörfum í Nítríri
og kyrláta og friðsæla klaustrinu upp í Núbíu-
eyðimörkinni. Par hafði Fílammon verið al-
inn upp með allri móðurumhyggju af göml-
um manni, æruverðum, sein var honum sem
faðir. Og nú þráði hann lífgun og svölun
mildrar raddar, og hýrgun og hlýju frá blíð-
um augum. því að hann var einn og sjúkur í
hjarta. . . . Og altaf ómuðu orð Hypatíu i
eyrum hans, eins og hljómblítt sönglag, og
vildi ekki hverfa þaðan. Pessi háleita anda-
gift, svo djúp, en þó svo mild — þessi með-
aumkun með fjöldanum — þessi dýrlega svip-
vera, þessi hágáfaði andi — það vildi ekki yf-
irgefa hann.
»Er eg þá eins og almúginn?« sagði Fíl-
ammon við sjálfan sig, meðan hann var að
rogast með sjúkling á spítalann. »Er ekkert
verk til, sem ætti betur við mig? Petta getur
hvaða daglaunamaður, sem vera vill neðan frá
bryggjunum, gert. Er það ekki óþarfa eyðsla
þetta? Hef eg ekki vit, smekk og skynsemi?
Eg hafði vit á að meta það, sem Hypatía sagði.
Er ekki mentunarþrá mín vottur þess, að eg
ætti að mentast? Eg er viss um að vísinda-
nátnið ætti betur við mig heldur en að 'púla
á strætunum.*
Og þá urðu samverkamenn hans — hann
gat ekki að því gert — heldur óvirðulegir í
augum hans. Hvað svo sem hann reyndi að
gleyma kærum og kvörtunum gamla prestsins,
þá gat hann það ekki. Hann hafði það svart