Nýjar kvöldvökur - 01.10.1912, Blaðsíða 21

BÓKMENTIR.
237
stutt. Hann átti í vitum sínum óbotnandi auð-
legð af smásögum frá Hafnarárum sínum, sem
voru svo einkennandi fyrir lífið þar þá og lýstu
mönnum, sem þær voru um, svo vel með af-
brigðum, að eg sakna þeirra stórum. Eg er
búinn að gleyma þeim flestum að mestu —
því miður. Rað hefur margt farið í gröfina
með honum af því tægi, sem enginn veit og
enginn man nú, eða þó að hann myndi eitt-
hvað af því, nennir hann ekki að skrifa það
upp. Fáeinar myndir eru í bókinni, og eru
3 þeiira af honum og allar góðar. Útgáfan er
hin vandaðasta og ættu sem flestir að kaupa
hana.
Hin bókin, »Píslarsaga Jóns prests Magn-
ússonar", sem ærðist af galdrahræðslu og geð-
veiklun á síðari hluta 17. aldar. Petta er að
eins upphaf bókarinnar, 3 arkir, og mun ekki
vera meira en fjórðungur hennar og ekki það.
Dr. Porvaldur Thoroddsen hefur gefið langan
útdrátt úr bók þessari í II. bindi Landafræðis-
sögu sinnar, svo að svo mætti virðast sem ekki
hefði Iegið svo fjarskalega mikið á henni. Hún
er þó ekki nema eitt af öllu galdramálastappi
þeirrar aldar. Hefði þá virzt nær að gefa út
verðlaunarit Ólafs Davíðssonar um galdramálin
íslenzku, sem enn liggur í handriti og verður
engum að notum.
Félagið gerir ráð fyrir að gefa út innan
skamms Jarðabók þeirra Arna Magnússonar og
Páls Vídalíns. Ef það ræðst í það, má það
eiga tvent víst: að það hið mikla bákn stend-
ur í vegi fyrir útgáfu margra góðra rita um
langt árabil, áður en þau 10 eða 12 stór-
bindi eru útkomin, og hitt, að það verður rit
sem fáir kaupa.
Lakast er það, bæði fyrir félagið og þá
sem kaupa, að verðið á bókunum er feykilega
hátt. Minningarrit Páls Melsteðs er rúmar 7
arkir, eða mætti telja 3 arkir með myndunum,
og kostar 2,50, fulla 30 aura örkin, en Píslar-
söguheftið eru 3 arkir og kostar 1,50,50 aura
örkin. Fyrri bókin er þolanlega dýr, en hiu
síðari ekki. Pað er sorglegt, að það er eins og
fra'ðafélagið og sögufélagið taki höndum sam-
an með það að setja rit sín svo dýr að eng-
inn kaupi þau.
Bókmentafélagið hefur 'nú flutzt alt. til
Reykjavíkur, og verður ekki annað .sagt en
það sé eðlilegra, að það eigi að fullu heima
hér á landi. Pað hefur nú undanfarin tvö
ár gefið mikið út, auk vana bóka sinna,
nl. hið ágæta þjóðlagasafn Bjarna prests Por-
steinssonar, sem það útbýtti sumum af félags-
mönnum, og svo hið mikla minningarrit Jóns
Sigurðssonar, sem kom út á aldaramæli hans
í fyrra — Úrval af bréfum hans. Vafalaust hefði
verið þörf á að fá þau flest eða öll, og líka
þau sem honum voru rituð á móti. En það
má gera síðar — og þarf að gera. Fornbréfa-
safnið er og ætlar að verða eilíf byrði á félag-
inu — það er að vísu þörf bók fyrir þá, sem
stunda sögu landsins, en það eru svo fáir, að
illa láta menn alment við því, ekki sízt þegar
það koma heil hefti á latinu, eins og kirkju-
ordínanzía Kristjáns 3ja. Sýslumannaæfirnar eru
líka seingengar, og æðimikið rúm taka ættar-
tölurnar í þeim; það eru undrafáir sein lesa
þær, og má þó mikinn fróðleik af þeim hafa.
Safn til sögu íslands hefur oft flutt ágætar rit-
gerðir, en æði þur þykir hún og tíningsleg rit-
gerðin um utanfarir og sigbngar íslendinga á
söguöldinni, og verður ekki séð að neitt veru-
legt geti verið að græða á þessum samtíningi,
sem hver maður getur gert heima hjá sér, sem
Ies yfir sögurnar. Eg held höf. þeirrar ritgerðar
hefði verið þarfaia að að fitja upp á þriðja
bindi íslendingasögu sinnar, eða framhaldi af
þáttunum, sem eg og margir þráum altaf að
fá framhald af, heldur en vera að þessu. Eg
er hræddur um að fáir lesi það. Skírnir er altaf
heldur skemtilegur, og flytur marga góða grein
og líflega, og þar á meðal laglegar skáldsögur
eftir sum utigu skáldin okkar. En einhvernveg-
inn finst mér hann þó altaf vanta eitthvað til
þess að geta staðið Eimreiðinni jafnfætis, hvern-
ig sem á því stendur.
Petta er þá bókmentafélagið okkar. En hver
veit nema það rétti sig við aftur. Pað hefur
dottað fyrri, ekki sízt meðan það gaf út tóm-