Nýjar kvöldvökur - 01.04.1935, Blaðsíða 5

ÓLAFUR DAVÍÐSSON
51
Titgerðum, sem að efni liggja á takmörk-
um náttúrufræði og þjóðsagna.
Þjóðsagnir og þjóðfræði.
Hin langmestu og merkustu rit Ólafs
fjalla um þessi efni. Höfuðrit hans þar,
er Islenzkar gátur þulur og skemmtanir,
sem Bókmenntafélagið gaf út í 4 bindum.
Fyrsta .bindið, Gáturnar, er þó verk Jóns
Árnasonar, en hin þrjú Ólafs að mestu.
Það þarf ekki að blaða lengi í riti þessu,
til að sjá hvílík óhemju vinna hefir verið
að safna því öllu saman, bera saman
handrit og búa til prentunar. Mun á
fárra færi að dæma um gildi þess að
fullu. En víst er þaö, að það er ómetan-
legt fyrir íslenzka þjóðfræði, enda þótt
einhverjar feirur kunni þar á finnast á
meðferð handrita eins og Finnur Jóns-
son bendir á í eftirmála ritsins. Enda er
það ýmissa manna mál, að Ólafur hafi
oft verið helsti- fljótvirkur að rannsókn-
um sínum. En hvað sem því líðui’, er rit
þetta sæmilegur minnisvarði um höfund
sinn, og rnætti hver sá vei'a ánægöur, er
reisti sér annan slíkan.
Þjóðsagnasafn lítið gaf Ólafur út. Það
er með sama sniði og hinar miklu þjóð-
sögur Jóns Árnasonar, en einum sagna-
flokki er þó bætt við hjá Ólafi: Lygisög-
um. Margar sögurnar í safni Ólafs eru
prýðisvel sagðar, og varla er þar nokkur
iéleg saga, enda hefur safnið notið mik-
illa vinsælda. Ólafur var og eiixn þeii'ra,
er gáfu út hið vinsæla þjóðsagnarit
»Huld«, senx nú hefir verið uppseld og
ixæsta toxfengin um langt skeið. Lagði
Ölafur mikiö að mörkum til þess rits.
Eitthvað mun Ólafur hafa ritað um
þessi fx'æði á erlendunx íxxálum, en ekki
er mér kunixugt um amxað en rit unx
galdrastafi og galdrabækur, sem út kom
á þýzku árið 1908.
Megnið áf■ þjóðsagnasöfixum haixs hef-
11 r legið í haixdi’iti fram að þessu. Eix xxú
xuxx þessar nxuixdir er hafixx útgáfa þess.
Hefur Þorsteimx M. Jónssoix hafizt handa
í því efni, og er fyrsta bindið þegar konx-
ið á bókanxarkaðinn. Er það allstórt, eix
þó eigi nema lítill hluti alls þess senx til
er. Eigi hef ég- átt þess kost, er þetta
er ritað, að kyixixa xxxér biixdi þetta, en
svo tjá nxér þjóðsagixafróðir menn, að í
því sé að fiixna sögur, sem ekki staixdi
að baki því bezta, sem birzt hefur í þess-
ari grein á íslensku. Einnig er til óprent-
að mikið rit eftir ólaf um galdi'aixxálin
íslenzku. Hlaut hamx verðlauix fyrir það
á sínum tínxa, og mmx ætlunin hafa verið
aö húix bii'tist í »Safni til sögu íslaixds«,
eix úr því varð eigi.
Til þjóðfræðarita Ólafs má telja all-
nxikla ritgei'ð, er birtist í »Tímariti Bók-
menntafélagsins«, 21.—23. ári, unx »ís-
lenzkar kynja/vierur í sjó og vötvrum«.
Prentar haixn þar ýmsar skrímslasögui',
eix leiðir jafnfranxt í'ök að því að þau séu
af náttúrlegum toga spunnin. Er ritgerð
þessi bæði skemnxtileg og fróðleg, og
mun hafa átt nokkunx þátt í að draga úr
skrímslatrú nxanna. Annars var þjóð-
fi-æðastai'f Ólafs nxeira söfnunarstarf, en
að úr söfnuixum væri unnið. Þess var
heldur eigi að vænta jafnfljótt og hann
féll í valinn. Ritgei'ð sii, sem nú er getið,.
seixx rituð er á síðustu árunx Ólafs, gæti
bent í þá átt, að hann heföi haft í hyggju
að gera fleiri gi'einum þjóðtrúarinnar
svipuð skil.
landiræSissaga íslands.
Árið 1887 birtist eftir Ólaf í Tínxariti
Bókmenntafélagsins alllöng ritgerð, sem
heitir »íslcmd og íslcndÁngar eftir því,
sem segir í gömlum ritum útlen<km«.
Þai' skýrir Ólafur fi’á aðalefni margra
fornra rita um ísland. Fæst þeirra rita
voru þá kuixn íslendingunx. Síðar hefur
Þorvaldur Thoroddseix tekið mikið af
efni sömu rita upp í Landfi'æðissögu
7*