Nýjar kvöldvökur - 01.07.1941, Page 30

N. Kv.
Halldór Stefánsson:
Saga Möðrudals á Efra-Fjalli.
(Framhald).
Þjóðsagnir.
Margar og allsundurleitar þjóðsagnir
hafa myndazt um Bjarna prest og reim-
leikana í Möðrudal. Verður ekki hjá því
komizt að minnast þeirra að nokkru.
Um upphaf prestskapar Bjarna prests
fer tvennum sögum. í þjóðsögum J. Á.
(II., bls. 296) og Sigf. Sigfúss. (III., bls.
81) er talið, að klínt hafi verið á hann
prestsvígslu, ólærðan og lítilsverðan fjósa-
dreng hjá Jóni sýslum. Þorlákssyni á
Skriðuklaustri, og í þeim tilgangi að
vekja upp draug. Hafi hann út af því orð-
ið illa þokkaður og flæmzt að Möðrudal
og náð prestskap þar. Aftur segir Gísli
Konráðsson í sagnaþáttum Þjóðólfs (II.,
bls. 45), að hann hafi verið smaladrengur
Narfa prests í Möðrudal og náð prest-
skapnum með prettum, við það að Narfi
hafi farizt í hríðarveðri við fjársmölun.
Hið sama segir Sigf. Sigfússon um það,
hvernig hann hafi náð prestskapnum.
Hvor tveggja þessara sagna er bersýni-
lega röng. Má nærri geta, að jafnmerkir
menn sem stóðu að vígslu hans, hafi ekki
gert það í þeim tilgangi, sem þjóðsagnirn-
ar herma. Hitt er líka víst, að prestskap
Narfa í Möðrudal lauk ekki á þann hátt,
að hann yrði úti í hríðarveðri, sem fyrr er
greint. Að Bjarni prestur hafi verið með
öllu ólærður, fær heldur ekki staðizt.
Hans er getið í Hólaskóla 4. apríl 1669, og
skrifar hann þá með fleirum undir vitnis-
burðarbréf Jóns Þórðarsonar, síðar prests
að Myrká. M. ö. o. hann hefir þá verið
tekinn til prófdómara. Hitt má vera, að
hann hafi ekki fengið fullan undirbúning
undir prestsvígslu. En svo mikið hefir
hann verið lærður og svo vel að sér gjör,
að Þórður biskup vígir hann til heimilis-
prests hjá Jóni sýslumanni bróður sínum.
Öllum þjóðsögnum ber .saman um, að
það hafi verið kona prests, sem reimleik-
unum olli, hinum alkunnu reimleikum
Möðrudals-Möngu. Jón fróði í Njarðvík
Sigurðsson (Þjóðs. J. Á.) nefnir hana
Margrétu og fyrri konu prests, en bæði
Sigf. Sigfúss. og Gísli Konráðsson nefna
hana Rannveigu og telja hana ekkju
Narfa og fyrri konu Bjarna. Engin sögnin
gjörir ráð fyrir, að hann hafi verið nema
tvíkvæntur. Hvorugt fær staðizt, hvorki
að fyrri kona hans hafi heitið Margrét,
né að hún hafi heitið Rannveig og verið
ekkja Narfa. Er gjörð grein fyrir því fyrr.
Við síðari konu Bjarna prests, Ragn-
hildi Bergþórsdóttur, getur afturgöngu-
nafnið ekki heldur verið tengt, þó að
Rönku-nafnið gæti þar heimfærzt, því að
hún lifði mann sinn.
Ættfræðingar vita ekki til, að Bjarni
prestur væri nema tvíkvæntur. Hugsan-
legt er þó, að hann hafi verið þríkvænt-
ur; hafi þá þriðja konan heitið Margrét
og verið miðkona hans og sú, er reimleik-
unum olli, en ekki er það líklegt og ekki
heldur nauðsynlegt, til þess að geta fundið
sennilega skýringu á tilefni reimleikanna
eða sagnanna um þá, og til að fá heim-