Nýjar kvöldvökur - 01.07.1941, Síða 8

102
DAVÍÐ STEFÁNSSON FRÁ FAGRASKÓGI
N. Kv-
fullkomnastir eru í listinni. Sé gott efni í
hinum unga höfundi, og hafi hann gnægð
dugnaðar, finnur hann sinn eigin tón, er
hann þroskast betur, og verður sjálfstæð-
ur höfundur.
Ég vil engum getum að því' leiða, hvaða
bókmenntabrunnum Davíð Stefánsson
muni helzt hafa bergt af, meðan hann var
að mótast sem skáld. Aðeins vil ég benda
á hinn þjóðlega grunntón í öllum verkum
hans, einkum um mál og form. Hann virð-
ist hafa byggt sína skáldborg á bjargi
fornbókmenntanna. Miðaldirnar hafa og
lagt sinn skerf til skáldsins, svo og þjóð-
sögur og þjóðtrú íslendinga, enda er Da-
víð systursonur hins þjóðfræga fræði-
manns, Ólafs Davíðssonar. Um efnisval er
hann hvorki bundinn stund né stað. Hann
sækir yrkisefni sín aftur til grárrar
fyrnsku, til líðandi stundar og tímans
þar á milli. Hann yrkir um Androgeos
Kríteyjarprins, sem Aþeningar myrtu, en
urðu greipilega að gjalda og um íslenzku
smásálina, sem reynir að dylja sína eigin
smæð með því að níða aðra. Hann yrkir
um Prómeþevs, sem gaf mannkyninu eld-
inn og um íslenzka dalabóndann, sem
flutzt hefir á mölina, en verður stundum
örvinglaður, þegar vorar, og hann minn-
ist hinnar gróandi jarðar og fénaðar síns
og alls þess, sem hann hafði notið heima
í dalnum, en yfirgefið. Og Davíð Stefáns-
son yrkir um hina björtu sól og hið villta
blóð suðursins, um tröllin hér heima og
hann Álfahól, sem fönnin og frostið geta
ekki hulið „þó fjúki í fornar slóðir og
fenni í gömul skjól“. Hann yrkir um
rússneska prestinn, sem vill „uppræta
hverja bók, hvert blað, vill binda, en ekki
leysa“, og „vill lífga kirkjunnar kvalabál
og keisarann vekja frá dauðum“.
Og hann yrkir sálma um Jesús frá
Nazaret og um sálina hans Jóns míns.
Davíð Stefánsson yrkir í fáum orðum
sagt um allt milli himins og jarðar og
enda fleira, því að hann leggur, sem Dante
sjálfur, undir sig himnaríki og helvíti i
skáldskap sínum. Hann lætur sér ekkert
óviðkomandi. Hið minnsta jarðarfræ og
hið ómælanlega og stóra verður honum
jafn hugleikið viðfangsefni, jafn hæfur
efniviður í listaverk.
V.
GULLNA HLIÐIÐ.
Sjónleikur í fjórum þáttum.
Útgefandi Þorsteinn M. Jóns-
son. Akureyri 1941.
Sólon Islandus, fyrsta skáldsaga Davíðs
Stefánssonar, sem út kom í fyrra haust á
forlagi Þorsteins M. Jónssonar, vakti sem
kunnugt er geysimikla athygli. Fyrsta
upplag bókarinnar, sem var all stórt á
íslenzkan mælikvarða, seldist upp á svip-
stundu, svo að prenta varð bókina öðru
sinni. Það er að vísu ekkert furðulegt,
þótt margur biði fyrstu skáldsögu vinsæl-
asta ljóðskálds landsins með mikilli eftir-
væntingu og flýtti sér að eignast hana;
hitt var miklu furðulegra, að frumsmíði
höfundarins í þessari grein skáldskapar-
ins skyldi vera svo snjöll, að almennt er-
viðurkennt, að hún jafnist að öllu leyti á
við það bezta, sem skrifað hefir verið í ó-
bundnu máli á íslenzka tungu.
En sagan er enn ekki öll. Davíð Stef-
ánsson frá Fagraskógi hefir ekki spilað
út síðasta trompi sínu í fyrra með hinni
miklu bók sinni Sóloni Islandus. Frá hans
hendi er nú nýkominn á prent sjónleikur,
er hann nefnir Gullna hliðið, og er þar
skemmst frá að segja, að hér er um stór-
kostlegan bókmenntaviðburð að ræða. Ég
tel, að leikrit þetta, sem er 173 síður
prentaðar, sé merkasta verk skáldsins til
þessa dags, og jafnframt eitthvert mesta
listaverk, sem íslenzkur rithöfundur hef-
ir skapað.
Sjónleikur þessi er, sem fyrr segir, í