Sjómannadagsblaðið - 12.06.1960, Blaðsíða 39

er sá, að bakuggi hákarls sést næst-
um aldrei upp úr sjónum.
Það er einnig algeng skoðun, að
hákarlinn velti sér á bakið, rétt áður
en hann grípur bráðina. Þetta er
einnig rangt. Kjafturinn á hákarlin-
um er neðan á höfðinu, en skepnan
veit, hvernig hún á að nota hann,
þegar hún er á réttum kili, ef svo
má til orða taka, og tennumar eru
hroðalegar. En hákarlar eru frekar
hræætur en árásarseggir undirdjúp-
anna.
Ástæðulaust er að telja þá hættu-
lega mönnum, þegar það er aðgætt,
hversu fáar sagnir fara af árásum
þeirra og hversu margir hákarlar
eru í öllum höfum. Um 300 þúsund
manna synda á hverjum degi að sum-
arlagi í sjónum við Miami í Florida.
Á síðustu 30 árum hefur verið
mjög lítið um árásir hákarla og
sennilega hefur þó oftast verið um
barrabít að ræða. Barrabíturinn er
ógurlega grimmur fiskur með mjög
hvassar tennur og ræðst hann yfir-
leitt á allt, sem á hreyfingu er. Hann
ræðst jafnvel á hreyfingarlausa
hluti, sem á floti eru, ef hann finnur
blóðlykt.
Flestir hákarlar eru friðsemdar-
skepnur. Svokallaðar mannætur eru
venjulega ragar, og gera einungis
árás, þegar þær eru æstar af blóð-
lykt. Hamarshákarlinn, sem er al-
gengastur í grennd við Florida, er
mjöghlédrægur og snýst jafnvel ekki
til varnar, þegar hann hefur verið
skutlaður. .
Sumir hákarlar ala allan aldur
sinn við botninn, eins og heimskauts-
hákarlinn, sem er mjög gæf og löt
skepna. Grænlendingar veiða hann
niður um ís að vetrarlagi á mjög
grannt færi, sem þolir lítil átök. Not-
ast þeir mjög við stóran krók og er
keðja höfð næst honum, því að ella
mundi hákarlinn gleypa æ meira af
færinu, sem er ekkert annað en tvö-
falt seglgarn. Hákarlinn reynir aldr-
ei að slíta færið, og drukknar bók-
staflega oft, þegar hann er dreginn.
Stafar þetta af því, að hákarlar hafa
ekki tálkn, aðeins lóðrétt tálknop.
Verða þeir að synda í sífellu með
opinn kjaft, svo að sjórinn, sem allir
fiskar fá súrefni sitt úr, streymi jafnt
og þétt um tálknopin. Geti hákarl
ekki hreyft sig, fær hann ekkert súr-
Krossfiskur.
efni, og þarf þá ekki að sökum að
spyrja.
Hákarlar hljóta að vera mjög þef-
vísir. I norðurskautshéruðunum
beita menn blöðru, sem fyllt hefur
verið með blóði. Örlítil göt eru gerð
á blöðruna, svo að blóðið geti vætlað
út, og geta menn verið vissir um að
fá hákarl næstum samstundis, því
að hann finnur blóðlyktina eða
bragðið úr mikilli fjarlægð.
Það er engan veginn hægt að kalla
þenna hákarl hættulegan. Menn vita
þess heldur ekki dæmi, að beinhá-
karlinn eða tröllhákarlinn hafi
nokkru sinni ráðist á menn. Jafnvel
þótt þeir séu skutlaðir, snúast þeir
ekki til varnar, og eru þessir tveir
hákarlar þó meðal stærstu fiska,
sem til eru. Tröllhákarlinn getur orð-
ið allt að 75 fetum á lengd. Hann
vegur þá um 70 lestir, og lifrin, sem
er mjög auðug af fjörefnum, vegur
þá um 2 lestir.
Flestar frásagnir af bardögum við
hákarla eru tilbúningur. Ekki eru
til neinar frásagnir staðfestar vís-
indalega af vitnum, um að hákarlar
hafi ráðizt á syndandi menn og fært
þá í kaf. En það er ákaflega tauga-
æsandi fyrir sumargesti við sjávar-
síðuna að vita af einhverju óarga-
dýri undirdjúpanna, er liggur og
bíður færis á bráð. Sannleikurinn er
Tvíhöfðaður hundfiskur — skyldur há-
karli — er huglaus, jafnvel þegar hann er
með einn haus.
hins vegar sá, að meira en þúsund
sinnum fleiri menn bíða bana, er
þeir aka til eða frá baðströndum, en
af völdum hákarla, meðan þeir njóta
hressingar á sundi í sjónum.
Ef farið er eftir útliti, þá er til
ormstegund, sem er miklu óttalegri
ásýndum en nokkur hákarl. Hann
er nauðlíkur myndum af drekanum,
sem heilagur Georg drap á sínum
tíma. Hann hefur heljarsterka kjálka
og matarlystin er með ólíkindum.
Ef hann væri aðeins örlítið stærri,
mundi öllum íbúum undirdjúpanna
vera hætt, en til allrar hamingju
verður hann ekki lengri en nöglin á
litla fingri manns.
Það er miklu fróðlegra að fylgjast
með hvölum og selum, sem vekja
ekki beyg með nokkrum manni, en
eru þó mjög leyndardómsfullir.
Hvorir tveggja eru spendýr, sem
hafa heitt blóð og anda með lungum,
en geta þó kafað svo djúpt, að menn
leika það varla eftir. Aðeins þeir
fáu menn, sem komizt hafa ofan í
undirdjúpin í köfunarkúlu, hafa far-
ið eins djúpt og selir og hvalir
skreppa á einni mínútu eða svo, þeg-
ar þá svengir. Tvö atriði, sem öll
önnur svipuð dýr verða að láta
stjómast af, hafa engin áhrif á þá.
Frh. á bls. 28.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 23