Sjómannadagsblaðið

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Sjómannadagsblaðið - 12.06.1960, Qupperneq 57

Sjómannadagsblaðið - 12.06.1960, Qupperneq 57
Um mitt sumar bætir fuglinn jarðvegi ofan á hauginn, sem orðinn er hár, til þess að verja hann fyrir of miklum sólarhita. Rotnandi lauf undir eggjunum gefur nú frá sér miklu minni hita. minna af sólinni en þar sem opin svæði eru niður við ströndina, þar er sandurinn nokkuð jafn heitur all- djúpt niður. Fuglarnir fara niður að strönd og grafa hæfilega djúpar hol- ur eftir hitastigi og verpa síðan eggj- um sínum í þær. Þeir sækjast eftir að gera holurnar í svartan sand, og má gera ráð fyrir, að hann safni í sig meiri hita en hvítur sandur. Fugl- ar, sem hafast við í skóginum, þurfa að ganga um 20 km langa leið niður að ströndinni. Þeir verpa á fárra daga fresti í margar vikur. Um varp- tímann eru þeir á stöðugu göngulagi milli skógarins og varpstöðvanna. Stundum finna fuglarnir heita bletti við uppsprettur inni í skóginum og verpa þar. Utbreiddasta tegund Stórfætlinga er skógarfuglinn Stórifótur (Mega- podius). Hann hefst við frá Nico- bar-eyjum í vestri til Fiji-eyja í austri og frá Filippseyjum í norðri til stranda Mið-Astralíu. Stórifótur er gæddur mestri aðlögunarhæfni allra Stórfætlinga, og eru útungun- araðferðir hans eftir því, hvað bezt hæfir á hverjum stað. Á smáeyjum heldur fuglinn sig í skóglendi nærri ströndinni og verp- ir þar í holur, sem hann grefur í sandinn innan um skjaldbökur, sem koma upp úr sjónum í sama tilgangi. Á eyjum virkra eldgíga grefur Stóri- fótur eggjaholur, þar sem hiti er í jarðveginum og stundum í ösku virkra gíga. Á stærri eyjum, og í Ástralíu, hefst fuglinn við í þéttum skógum langt frá opinni strönd, þar sem enginn jarðhiti er. Þar notar Stórifótur hita, sem myndast við gerjun rotnandi jurtaleifa til þess að unga út eggjum sínum. Hinir starfsömu fuglar byggja hauga úr jarðvegi og skógarlaufi. Haugarnir eru allt að 50 fet í þver- mál og 15—20 feta háir. Þar sem sól- ar gætir mikið innan um gisna runna nærri ströndinni, nota þeir minna af lífrænu efni í haugana. Þeir eru nán- ast frávik frá hinum einföldu eggja- holum, lítils háttar upphækkun til þess að forðast vætu og aðfall sjáv- ar. Þar sem skógur er þéttur og sól- ar gætir lítið á yfirborði jarðvegs- ins, eru haugarnir næstum alveg úr jurtum og mikill hiti myndast í þeim við gerjun. Á milli þessara tveggja marka eru haugarnir af breytilegri samsetningu. Athyglisvert er, að fuglinn skuli vera fær um að ákveða réttilega, hversu mikið lífrænt efni þarf að vera saman við jarðvegsefni haugsins til þess að hitamyndun við gerjun sé hæfilega mikil til viðbótar jarðhitanum, miðað við það, að egg- in geti ungazt út. Þetta virðist næst- um því benda til þess, að fuglarnir skilji eitthvað í efnafræði. Önnur tegund Stórfætlinga, Burstafuglinn (brush-turkey), hefst við í Ástralíu og Nýju-Guineu, þar sem sólin nær sjaldan að skína gegn- um þétta regnskóga og niður á jarð- veginn. Þessi tegund fugla á í engum erfiðleikum með að framleiða hita við gerjun og reiðir sig á þá aðferð eingöngu. Utungunarhaugar Bursta- fuglsins eru úr rotnandi laufi, sem hann safnar saman í skóginum og er varla nokkurt jarðvegsefni saman við. Fuglinn byggir hauginn að vori til, þegar rigningar sumarsins hafa staðið um stund og rotnunin í haugn- um er komin á það stig, að fuglinn verður að gera ákveðnar ráðstafanir til að draga úr og stilla myndun hit- ans. Skógarfuglinn á sólbökuðum sönd- um við strendur nálægt Miðjarðar- baug og Burstafuglinn með nóg af lífrænum efni irrni í skógunum, eiga ekki í neinum erfiðleikum með að framleiða nægilegan hita til þess að unga út eggjum sínum. Um Mallí- fuglinn er þessu öðruvísi háttað. Hann hefst við á hálfgerðum eyði- mörkum og svæðum þurra, lágvax- inna skóga inni á meginlandi Ástr- alíu, þar sem árleg úrkoma nemur aðeins átta þumlungum. Hið harða, þurra lauf rotnar ekki á jörðinni, þegar það fellur af trjánum. Það er étið upp af maurum eða það visnar og fýkur burtu. Varla nokkurt lauf- rusl staðnæmist á jörðinni. En jafn- vel þó nokkurt lauf safnist fyrir, þá rotnar það ekki, en helzt þurrt og brennur á endanum í skógareldi eða vindar feykja því út í buskann. Aug- ljóst er, að fugl, sem þarf að fram- leiða hita við gerjun, á hér við mikla erfiðleika að stríða. Ekki er hægt að reiða sig á sólar- hita í þessu landslagi. Lofthitinn er mjög breytilegur, eða frá 112° á F. og niður í 17° F. Á daginn er stund- um brennandi sólarhiti, en frost á nóttinni. Hitinn í jörðinni nærri yfir- borði er mjög breytilegur, en dýpra er hann um 60° F. Hinn hugvitssami Mallífugl er þó vandanum vaxinn. Karlfuglinn tek- ur að sér stjórnina, hann er stöðugt að verki við hauginn og fer sjaldan lengra frá honum en 200 álnir. Lauf- ið fær hann til að gerja með því að grafa það í jörðu, þegar það er rakt. Vinnan hefst í maí. Fuglinn grefur þriggja til fjögurra feta djúpar holur í jörðina, en fimmtán fet í þvermál, síðan sópar hann öllu laufi, sem til fellur í allt að þrjátíu til fjörutíu álna fjarlægð, niður í holuna. Þessu heldur hann áfram þar til í ágúst, þá þekur hann yfir allt með tveggja feta þykku jarðvegslagi. Hið lífræna efni er venjulega rakt eftir fáeinar SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 41
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Sjómannadagsblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sjómannadagsblaðið
https://timarit.is/publication/557

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.