Eimreiðin - 01.10.1938, Síða 106

450
RITSJÁ
eimreibin
i um dagana, missir konunnar, verður honum eins og laug endurfæðiug"
arinnar. Hið harða skap mýkist, og út úr eldskírn þjáningarinnar keinur
liann nýr og betri maður. Og svo er það liann Bjössi, gamli húsbóndinn
í Vogum, sem kominn er „í hornið" til Sturlu, talar við Guðriinu sína
sálugu og lifir i öðrum heimi. Margar aðrar aukapersónur sögunnar eru
með frábæru sniði, þó Björn gamli verði lesaudanum einna kærstur vegna
síns innilega barnslega liugarfars og öruggu trúar. IJar er Hamrabónd-
inn Brynjólfur, harðskeyttur, ágengur, en heiðarlegur karl, ráfan Einar og
fordæðan Jónína i Neshólum, svolinn Magnús, sem mest ógæfan hlýzt af.
Gunnlaugur, liinn vellýgni, en hjálpfúsi og hjartagóði Austfirðingur, og
fjöldi annara skýrt mótaðra manna og kvenna, sem hver um sig gefa frá'
sögninni sinn sérstæða lit og hlæ. Þetta fólk kemur til dyranna eins og
maður á fólki að venjast út um bygðir landsins. Maður mætir góðu fólki
og gölluðu, en yfir öllum viðhurðum er raunhæfur, ferskur blær og lang'
degishirta stórra víðerna, sem lýsir upp hæði liið smáa og stóra á sviði
sögunnar, svo ekkert verður útundan. Það má auðvilað segja að stundun1
fari skáldskapurinn út í öfgar, svo sem í liinum hatrama fordæðuskap
Jóninu í Nesliólum eða i hinum liamslausu tilraunum þeirra Neshóla-
feðga til að vinna Sturlu tjón, en yfirleitt er frásögnin sannfærandi og
lýsingum í lióf stilt.
Hið skrúðmikla ritmál Hagalíns, vestfirzkan i sinni safarikustu mynd.
nýtur sín vel, einkum i samtölum ]iersónanna.
1 hvert sinn sem hók eftir íslenzkan liöfund berst manni í hendur er
hún opnuð með þeirri eftirvæntingu, að hún liafi eitthvað frábært að
flytja, eitthvað af þeim livítasunnuþyt, sein snýr tilbreytingalausri tilver-
unni i goðmagnaðan fögnuð. Vonbrigðin eru altof tið, en Sturla í Voguiu
er þróttmikið verk, scm unun er að kynnast. Bókin kemur með sólskm
og vorblæ upp í fangið á lesandanum og vekur hjartsýnina á viðreisu
islenzkrar skáldritagerðar samtiðarinnar. í grein um höfund þessarar hókar.
sem kom hér í ritinu fyrir tæpum 15 árum, sagði ég fyrir að hann ®tt'
eftir að gefa þjóðinni skáldrit, sem væri listaverk, — ef liann legði sig
allan fram. Þessi spá mín hefur nú ræzt, því Sturla í Vogum er einniitt
slíkt slcáldrit. Höfundurinn liefur sannarlega ekki verið aðgerðarlaus a
þessum 15 árum. Hann hefur ritað átta hækur, sem út hafa komið á þessu
timabili og sífelt verið að auka við andlcgan vöxt sinn. Hér eftir l>a1'^
ekki um það að deila, að lionum her sess meðal hinna fáu úrvals-sögu-
sltálda vorra. Sv. S.
Jún Magnússon: BJÖRN Á REYÐARFELLI. Einyrkjasaga. Rvik 1938 (fsa-
foldarprentsmiðja). — Jón Magnússon er altaf að vaxa. Að vísu eru i fj'rrI
bókum lians mörg ágæt kvæði, en hin siðasta, söguljóðabálkurinn Björn á
Reyðarfelli, ber af um handbragð alt og snilli. Þar sést hin óskeikula
smekkvísi höfundarins, hin næma tiifinning hans fyrir kjörum sinæl-
ingjanna og hin djúpa virðing hans fyrir sönnum manndómi og mann-
gildi. Hér eru sýndar ógleymanlegar myndir úr islenzku þjóðlífi, eins °g