Eimreiðin - 01.01.1946, Síða 66

46
NAZISMINN ÞÝZKI
EIMRBIÐIN
um allt Þýzkaland. Fólk liafði litið á liðþjálfann frá Bæheimi
sem nokkurskonar apakött og umskipting.
Árið 1930 var nazistflokkurinn orðinn öflugasti flokkur lands-
ins, og bælieimski liðþjálfinn var orðinn áhrifamesti maður þjóð-
arinnar og talinn óskeikull af milljónum manna. Skynsamir út-
lendingar, sem á þessum árum komu til Þýzkalands, furðuðu
sig oft á því hvað liið mótsagnakennda málæði Hitlers liafði mikil
áhrif á fólkið. Þeir sögðu, að það ldyti fyrst og fremst að vera
liinn ómenntaði múgur, sem aðhylltist stefnu nazista. En reynslan
talar öðru máli. Meirililuti af menntamönnum Þýzkalands gekk
Hitler á hönd. Hitler liafði nefnilega sagt, að það ætti að sópa
Júðunum burtu úr dómarasætum. prófessorastöðum og öðrum
embættum Þýzkalands. Meirihlutinn af lúthersku prestunum varð
líka nazistiskur. Hitler talaði meira að segja stundum illa um
páfann. Aðalandstæðingar Hitlers voru verkalýðsflokkarnir.
Verkalýðsflokkarnir voru tveir, sósíaldemókratar og kommún-
istar. Sósíaldemókratar voru fyrir löngu orðnir borgaralegur
lýðræðisflokkur, með sósíalistiska stefnuskrá. Kommúnistar voru
byltingasinnaður flokkur með sósíalistiska stefnuskrá. Á síðustu
árum liafði fylgi sósíaldemókrata hrakað mikið. Þó voru þeir
enn næststærsti flokkur Þýzkalands. Kommúnistar liöfðu unnið
mikið fylgi frá sósíaldemókrötum. Flokkur þeirra var allstór, en
ekki traustur að sama skapi. Sósíaldemókratar áttu aðalfylgi sitt
meðal iðnaðarverkalýðsins. Kommúnistar áttu aðalfylgi sitt
meðal atvinnuleysingja, námu- og liafnarverkamanna. Aldurinn
liafði einnig dálítið að segja. 1 mörgum fjölskyldum verkamanna
var það svo, að faðirinn var sósíaldemókrati, en sonurinn komm-
únisti.
Hatrið milli þessara tveggja flokka var svo mikið, að þeir
gátu ekki unnið saman í neinu. Nátengdir sósíaldemókrötum
voru hinir borgaralegu milliflokkar. Langstærstur þeirra var
katólski miðflokkurinn. Hann átti aðalfylgi sitt meðal hinna trú-
uðu katólsku bænda Suður-Þýzkalands. En einnig meðal katólskra
aðalsmanna og iðjuhölda, jafnvel meðal katólskra verkamanna,
var hann ekki fylgislaus. Kjarni flokksins var katólska kirkjan með
öllu sínu dularvaldi yfir sálum mannanna. Klerkar, prófessorar,
læknar, lijúkrunarkonur, nunnur og niunkar katólsku kirkjunnar
héldu flokknum saman. 1 félagsmálum var flokkurinn frjálslynd-