Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1970, Side 28

Eimreiðin - 01.09.1970, Side 28
172 EIMREIÐIN bragðið, getur þó verið töluvert feitara, því að þumlungaþykk fita er stundum á mölum og lær- um tarfanna. Hreinalifur er og mikið góðgæti, og sínu ljúffeng- ari en kinda- eða kálfalifur. Skinnið er lieldur þunnt og hald- lítið til skógerðar, en var hér áð- ur fyrr notað í skóbryddingar og þvengjaskinn og þótti hlý ábreiða í annars köldum bólum. Nú þykja vel verkaðir feldir falleg stofuprýði. Hornin voru áður fyrr góð útflutningsvara og einn- ig notuð heima til smíða, smíð- aðar úr þeim uglur, sem settar voru á reipi, á klifberaklakka, handföng á stafi, úr þeim gerð nálhús, barnadúsur (snuð) og tó- baksdósir og hnífasköft, skutlar og spjót. ,,Kjöt þótti bezt af hreinum, veiddum í ágústmán- uði. Þá voru tarfarnir feitastir og skinnið bezt, segir hinn frægi Iandkönnuður Vilhjálmur Ste- fánsson um hreinaveiðar í Al- aska. Hvernig þessu er varið hér á landi þori ég ekki að fullyrða. — Hreindýrshorn þóttu áður og þykja enn fagurt útskurðarefni og margur hagur Austfirðingur hefur skorið sinn óskadraum í hreindýrshorn. Hreindýrshornin sókpu fyrr á tímum vott af fögr- um íslenzkum heimilisiðnaði, — kannske eiga þau enn eftir að leggja högum höndum til efni í varning, sem aðrar þjóðir girn- ast? — Til gamans má geta þess, að íslenzku villtu hreindýrin eru talin að þriðjungi þroskameiri en hin norsku tönrdu. Svo sem allir, sem barnaskóla- náttúrufræði hafa lesið, vita er eitt af einkennum hreindýra það að kýr fella horn venjulega 5—7 dögum eftir burð (maí—júní) og er meðgöngutími þeirra 240 dag- ar. Taka horn þeirra að vaxa á ný 2—3 dögum eftir fellingu. Tvævetra tarfar fella horn snemma í marz, en þrevetra og eldri miklu fyrr (nóvember — desember), þ. e. a. s. skömmu eft- ir fengitímann. Á ungneytum taka horn að vaxa á ný 10 dögum eftir fellingu, en á gömlum törf- um í marz. Tarfar ,,hreinsa“ fyrst hornin, svo kýr og síðan kálfar. Þ. e. a. s. á meðan horn dýranna eru að vaxa eru þau lin og blóðrík, þakin þunnri húð með stuttu floskenndu hári, svörtu. Húð þessi skorpnar svo og fellur af, þegar hornin eru fullþroska, og nudda dýrin hana oft af á hrís og kræklum, hreinsa hornin. Síðan harðna hornin brátt og hvítna. Sem betur fer er saga íslenzku hreindýranna ekki fyrnt smábrot úr landnámssögu spendýra á fs- landi, heldur varanlegur og lif- andi kapítuli í íslenzkri náttúru- sögu. Fáskrúðari væri vor veröld án þeirra, dýranna, sem búa handan fjallanna, þar sem úti- legumenn leituðu áður einir at- hvarfs. — Og hafa jafnvel stjakað

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.