Skinfaxi - 01.05.2010, Blaðsíða 19

SKINFAXI – tímarit Ungmennafélags Íslands 19
Náttúrugripasafnið
Árið 1972 kom Bjarni Bachmann fram
með þá hugmynd að náttúrugripa-
safn myndi vekja áhuga fólks og auka
safnaflóruna í Borgarnesi. Þetta orðaði
hann við nemanda sinn, Dagmar Ólafs-
dóttur, sem tíndi skeljar og kuðunga í
fjörunni á Ökrum á Mýrum og færði
honum. Það voru fyrstu gripirnir í Nátt-
úrugripasafni Borgarfjarðar, 30. maí
1972. Í kjölfarið hófust mikil aðföng til
safnsins, í formi gjafa, kaupa eða söfn-
un forstöðumanns sjálfs. Fyrst voru
þetta helst steinar, steingervingar og
skeljar. Í nóvember það ár var ákveðið
að safnið yrði deild í Byggðasafninu en
fjárhagslega sjálfstæð. Stofnuð var
stjórn safnsins og skyldi einn stjórnar-
maður sitja í stjórn Safnahúss.
Í desember 1972 kom leyfi frá
Menntamálaráðuneytinu til að safna
fuglum, eggjum og hreiðrum til safns-
ins. Handhafi veiðileyfisins var Haukur
Jakobsson sem sá um að elta uppi þá
einstaklinga sem á safninu skyldu
lenda. Árið 1974 veitti Alþingi svo
safninu 100.000 kr. og þá fyrst hófst
vöxtur safnsins þegar samið var við
hamskerann Jón M. Guðmundsson
um að stoppa upp fenginn sem Hauk-
ur veiðimaður bar í hús.
Eigendur safnsins greiddu alltaf upp-
hæðir til safnsins auk styrkja, meðal
annars frá Alþingi. Svo virðist sem að
sjóðseign safnsins hafi aukist ár frá ári,
þrátt fyrir töluverð útgjöld til upp-
stoppunar og stórra kaupa á dánarbúi
Kristjáns Geirmundssonar á 1 milljón,
alls 165 fuglar. Mikill fengur þótti í því
safni þar sem hann hafði lengi safnað
mjög sjaldgæfum fuglum og flæking-
um sem ekki var hlaupið að því að ná
í. Árið 1978 ákvað stjórnin að safnið
myndi taka þátt í að greiða laun safn-
varðar og það sama ár var safnið bruna-
tryggt.
Á árunum 1978–1981 var gerð fyrsta
reglugerð um Náttúrugripasafnið
(stofnsamþykktir). Mikil gróska var í
safninu þessi fyrstu ár og gestir á safn-
ið eru taldir 10–13 þúsund en aðsókn-
in fór nokkuð minnkandi eftir 1980.
Gjafir bárust í bunkum, oft tugir fugla
á ári, sem safnið sá um að stoppa upp.
Árið 1989 voru í safninu 360 fuglar, um
140 tegundir, auk spendýra, skelja og
steina. Eftir það hefur lítið bæst við í
safnið.
Listasafn Borgarness
Listasafn Borgarness var stofnað í til-
efni af gjöf Hallsteins Sveinssonar frá
Eskiholti til Borgarness, árið 1971. Hann
gaf sveitarfélaginu 100 listaverk og
hefur safnið vaxið og dafnað síðan. Í
dag teljast listaverk safnsins vera 597.
Árið 2009 var listasalur Safnahúss
nefndur Hallsteinssalur í minningu
þessa velgjörðamanns.
Verk úr eigu listasafnsins hanga uppi
á opinberum stofnunum í Borgarnesi
en metnaður er einnig lagður í að
halda reglulega sýningar á verkunum
í Safnahúsinu.
Kaupmannsheimilið
Kaupmannsheimilið er sýning sem
opnuð var 12. maí 2010 á efri hæð
Safnahúss, í anddyri bókasafns og í
Hallsteinssal.
Um er að ræða sýningu á einstöku
safni gagna og muna úr eigu fjölskyldu
Jóns Björnssonar frá Bæ og Helgu
Maríu Björnsdóttur konu hans og er
uppistaðan rausnargjöf sem söfnun-
um barst árið 2007. Farið er yfir sögu
hjónanna í Kaupangi sem nú er Brákar-
braut 11 í Borgarnesi og einnig sögu
fjögurra barna þeirra hjóna en tvö
þeirra urðu þjóðþekktir einstaklingar.
Allur texti á sýningunni er á íslensku
en enskan bækling má fá í afgreiðslu.
Jón frá Bæ stundaði kaupmennsku í
Borgarnesi á fyrstu áratugum 20. aldar
og var heimili þeirra hjóna mikilvæg-
ur hornsteinn bæjarlífsins á þeim tíma.
Sýningin er sett upp í tilefni af 50 ára
afmæli Byggðasafns Borgarfjarðar og
var haldið upp á afmælið samhliða
opnuninni. Í tilefni dagsins heiðraði
Sæmundur Sigmundsson afmælis-
barnið með sýningu á fornbílum úr
eigu sinni.
Sýningin er opin alla virka daga kl.
13–18 til 12. nóvember og aðgangur
er ókeypis.
Börn í 100 ár – saga
Íslands á 20. öld
Árið 1908 var fyrst stofnaður barnaskóli
í Borgarfirði þar sem nú er Grunnskól-
inn í Borgarnesi. Á afmælisárinu 2008
var opnuð í Borgarnesi sýning um líf
barna á Íslandi árunum 1908 til 2008.
Á sýningunni er lögð áhersla á ljós-
myndir og þær settar í skemmtilegt
samhengi við muni liðins tíma. Þannig
má sjá sögu þjóðarinnar á 20. öld út
frá sjónarhóli og umhverfi barna á
þessum tíma.
Sýningin er þannig sett upp að það
er eins og gestir gangi inn í risavaxið
myndaalbúm þar sem hægt er að
opna veggina eins og jóladagatal.
Sýningin er opin á sumrin alla daga
kl. 13–18 og á veturna eftir samkomu-
lagi. Hún hentar jafnt fyrir börn sem
fullorðna og jafnt fyrir Íslendinga sem
erlenda ferðamenn. Bæklingar liggja
frammi á íslensku og ensku. Óskað er
eftir að látið sé vita sérstaklega af komu
hópa svo að nægilega sé mannað til
móttöku.
Safnahús Borgarfjarðar er að Bjarn-
arbraut 4–6 í Borgarnesi, í nágrenni
Landnámsseturs. Aðgengi að sýning-
unni er afar gott, gengið er inn á jarð-
hæð og hjólastólar komast vel um svo
dæmi sé tekið.
Snorrastofa
Snorrastofa er menningar- og mið-
aldasetur í Reykholti sem komið hef-
ur verið á fót til minningar um Snorra
Sturluson. Stofnuninni er ætlað að
sinna og stuðla að rannsóknum og
kynningu á miðaldafræðum og sögu
Reykholts og Borgarfjarðar sérstak-
lega.
Húsnæði stofnunarinnar er við hlið
hinnar nýju kirkju í Reykholti en þar
er gott bókasafn, skrifstofa, gestaíbúð
fyrir fræðimenn og rithöfunda og
vinnuaðstaða fyrir fræðastörf. Á vegum
Snorrastofu eru haldin námskeið, ráð-
stefnur og fundir og settar upp sýn-
ingar er tengjast viðfangsefnum
hennar. Meðal annars er stuðlað að
fjölþjóðlegum og þverfaglegum
rannsóknum er tengjast Íslandi og þá
Hraunfossar í Borgarfirði.