Ægir - 15.12.1971, Qupperneq 19

ÆGIR
393
málið er svo nýtt af nálinni, aðeins nokkurra
mánaða gamalt, er ekki ástæða til að gera því
frekari skil hér.
Hér er þó gerð tillaga um þá breytingu á 18.
gr., að greiðslur úr deildinni verði bundnar við
tryggingartímabil. Þetta er til hagræðis fyrir út-
vegsmenn, vegna þess að í lok tryggingatímabila
gera þeir upp fæðiskostnað samkvæmt fæðisdaga-
fjölda og eiga þá auðveldara með að gefa skýrsl-
ur um hann til aflatryggingasjóðs. Þessi breyting
leiðir ekki til neinna tafa á greiðslum fæðispen-
inga til sjómanna.
Aðrar greinar skýra sig sjálfar.
Reykjavík, 12. des. 1969.
Már Elísson, formaður. Ágúst Flygenring.
Ingvar Vilhjálmsson. Margeir Jónsson.
Sigfús Bjarnason. Tryggvi Helgason.
Örn Steinsson.
III. Ýmsar skýringar á lögum og
reglugerð um aflatryggingasjóð.
Hér á eftir verður leitazt við að lýsa í stuttu
máli lögum og reglugerð um hlutatryggingasjóð
sjávarútvegsins — síðar aflatryggingasjóð sjávar-
útvegsins — og þeim breytingum, sem lög og
reglugerð hafa tekið frá upphafi. Jafnframt verð-
ur leitazt við að skýra ýmsar framkvæmdareglur,
sem sjóðsstjórnin óhjákvæmilega hefur þurft að
setja.
A. Lög sjóðsins.
Lögum um hlutatryggingasjóð — síðar afla-
tryggingasjóð — hefur tvívegis verið breytt, síðan
til hans var stofnað með lögum nr. 48 25. maí
1949.
I fyrra skiptið — á árinu 1958 — var um að
ræða breytingu, sem fól í sér hækkun tekna síld-
veiðideildar úr 0.5% útflutningsverðmætis sjávar-
afurða í 0.75% með tilsvarandi hækkun á fram-
lagi ríkissjóðs. Jafnframt var ákveðið að láta
sjóðinn ná yfir síldveiðar með reknetjum auk
herpinótaveiðanna. Er þessa breytingu að finna
í lögum nr. 38 24. maí 1958. Hin síðari lagabreyt-
ing, sem framkvæmd var á árinu 1962, var yfir-
gripsmeiri. Var þá nafni sjóðsins breytt og hann
nefndur aflatryggingasjóður sjávarútvegsins, en
aðrar helztu breytingarnar voru þær, að stofnaðar
voru tvær nýjar deildir við sjóðinn: Togaradeild
og jöfnunardeild. Jafnframt voru tekjustofnar
sjóðsins auknir verulega. Togarar höfðu áður
ekki heyrt undir sjóðinn, þótt togveiðar báta hafi
hins vegar frá upphafi heyrt. undir hann. Ástæð-
una til stofnunar jöfnunardeildar mun einkum
að finna í reynslu þeirri, er fengizt hafði af starf-
semi hlutatryggingasjóðs. Hafði oft komið fyrir
á síldarleysisárunum, að taka þyrfti lán hjá hinni
almennu deild sjóðsins, til þess að síldveiðideildin
gæti staöið við skuldbindingar sínar. Var síld-
veiðideildhlutatryggingasjóðs jafnan í allverulegri
skuld við almennu deildina og við lánastofnanir
allt fram að lagabreytingunni, og jafnvel lengur
eða þar til síldveiðideildin tók að eflast með hin-
um stórauknu síldveiðum á þessum áratug.
Við lagabreytingu þessa voru tekjustofnar
hinna einstöku deilda annarra en jöfnunardeildar
ákveðnir 1.25% af útflutningsverðmæti sjávar-
afurða. Fyrir hina almennu deild bátafl. þýddi
þetta hækkun úr 0.5% og fyrir síldveiðideildi.na
úr 0.75%. Gjald á afurðir togaranna í þessu skyni
var þá að sjálfsögðu lagt á í fyrsta skipti. Ríkis-
sjóður lagði hinni nýstofnuðu togaradeild stofn-
framlaga að upphæð 37.5 millj. króna, sem greið-
ast skyldi á 15 árum. Fram að umræddri laga
breytingu hafði framlag ríkissjóðs verið jafnt
tekjum af útflutningsgjöldum. Með hinum nýju
lögum var það ákveðið helmingur á móti tekjum
af útflutningsgjöldum. 1 reynd þýddi þetta nokkra
hækkun ríkissjóðsframlagsins til hinnar almennu
deildar bátaflotans, en nokkra lækkun til síld-
veiðideildar frá því sem áður var.
Tekjur jöfnunardeildar skyldu vera 50% tekna
af útfluttum síldarafurðum og þorskafurðum
báta- og togaraflotans.
Á árinu 1958 starfaði nefnd kjörin af Fiski-
þingi að tillögum um breytingar á lögum um
hlutatryggingasjóð. Lagði nefnd þessi m. a til,
að tekjur sjóðsins skyldu auknar nokkuð. Var sú
tillaga m. a. rökstudd með nauðsyn aukningar
á starfsemi sjóðsins, en einnig var bent á, að
rangskráð gengi (Útflutningssjóður) hefði veru-
legar tekjur af sjóðnum. Aðrar tillögur þessarar
nefndar Fiskiþings miðuðu að því, að laga ýmis
missmíð, er reynslan hafði leitt í ljós á lögum um
hlutatryggingasjóð, svo og að styrkja framkvæmd
laganna. Voru þessar tillögur flestar teknar til
greina, er sett voru ný lög um sjóðinn nr. 77 28.
apríl 1962.
B. lteglugerðir um hinar ýmsu deildir.
Breytingar á reglugerðum um hlutatrygginga-
sjóð voru af skiljanlegum ástæðum nokkuð tíðar,
einkum hinnar almennu deildar bátaflotans. Var
og vart hægt að gera ráð fyrir öðru, þar sem
verið var að þreifa sig áfram eftir áður ókunn-
um stigum.
a) Almenna deild bátaflotans.
Hin fyrsta reglugerð hinnar almennu deildar
sjóðsins, sem sett var skömmu eftir gildistöku
laga um hlutatryggingasjóð, einkenndist fyrst og
fremst af stórum bótasvæðum og fáum flokkum
skipa (eftir stærð og tegund veiðarfæra). Eru
hér á eftir birtar 1.—3. gr. þeirrar reglugerðar
til samanburðar.