Ægir - 01.01.1980, Blaðsíða 28

kannske okkar daglega áhugasvið. Ég ætla að ræða
svolítið um nokkrar litlar eyjar úti fyrir vestur-
strönd Afríku, Cabo Verde eyjar. Þetta er gert með
samþykki Más Elíssonar, sem hefur mikinn áhuga
á þessu máli. Einnig er Birgir Hermannsson skip-
stjóri, starfsmaður Fiskifél. sem þessu máli er tengd-
ur eins og fram kemur hér á eftir, ákafur í að þetta
mál verði kynnt hér. Þar að auki hefur utanríkis-
ráðuneytið lýst þeim vilja sínum að málefni og sam-
skipti íslendinga og Cabo Verde manna verði kynnt
þar sem því verður við komið.
Eins og þið sjálfsagt allir vitið, eru Cabo Verde
eyjar litlar eyjar úti fyrir vesturströnd Afríku, ca.
4000 km2 að stærð samanlagt, 10 eyjar. Þarna var
í eina tíð landbúnaður aðalatvinnuvegur, kaffi
var aðalútflutningurinn, síðan hefur það gerst að
orðið hafa miklir þurrkar á undanförnum árum,
það rigndi þar síðast 1967 og sem rökrétt og ófrá-
víkjanleg afleiðing af því er að landið er í auðn. Þar
er varla nokkur landbúnaður lengur, nema lítils-
háttar með áveituvatni, sem dælt er upp úr jörðinni.
Það vatn minnkar nú sjálfsagt óðfluga eftir 12 ára
þurrk, enda eru menn óttaslegnir að ganga mjög
nærri grunnvatninu, þar sem þeir óttast það að
þeir fái fyrr eða síðar, og jafnvel frekar fyrr, salt-
vatn upp úr borholunum.
Þarna eru tiltölulega litlar fiskveiðar, þarna
eru um 3000 fiskimenn, sem veiða um 10.000 tonn.
í heild er talið að um 20.000 manns hafi lifibrauð
af fiskveiðunum, en þarna er örugglega hægt að
veiða mjög verulegt magn af fiski, ef tæki og kunn-
átta væru fyrir hendi.
Portúgalar fundu Cabo Verde eyjar í kring-
um 1460 og settust þar að og voru þær taldar
portúgalskt land. Það fór lítið af portúgölsku kven-
fólki til eyjanna, aftur á móti fluttu þeir inn fólk
frá Afríku, svart, en Portúgalar sem fyrir voru
upplituðu svarta kynstofninn nokkuð fljótt, þannig
að þetta er blandaður kynstofn og þetta er dug-
legur kynstofn. Það fólk sem hefur farið burt
til annarra landa hefur reynst ákaflega dugandi,
en núna eins og er munu sennilega vera um 2/ eyja-
skeggja annarsstaðar en heima hjá sér. Atvinna
er nánast engin, ibúar eru einhversstaðar á milli
350 og 400 þús., 86% af þeim teljast stunda land-
búnað, en það er því sem næst enginn landbúnaður.
Mikill fjöldi þeirra 14% sem ekki teljast stunda
landbúnað er atvinnulaus, þarna eru 3000 sjó-
menn og nokkrir aðrir sem hafa einhverja at-
vinnu af fiskvinnslu eða samtals um 20.000 manns
einhverja atvinnu eða eitthvert lífsframfæri af sjáv-
arútvegi. 90% af þeim matvælum, sem þeir neyta er
þeim sent af alþjóðastofnunum, ókeypis, og þetta
er sannarlega ekki allt matur, sem þeim hentar.
Það er alveg greinilegt að það er nokkuð mikið
gert að því undir svona kringumstæðum að senda
fólki matvörur, sem standast ekki kröfur á aðra
markaði.
Landið fékk sjálfstæði árið 1975 og landsbúar
hafa geysilega mikinn hug á því að reyna að bjarga
sér sjálfir, rétta úr kútnum. Þá tekur það sárt
að þurfa að lifa á öðrum og þeir hafa mikinn hug
á þvi að bjarga sér sjálfir og þeir hafa, eina þjóðin
i veröldinni, óskað sérstaklega eftir aðstoð íslend-
inga. Þeir hafa óskað eftir aðstoð íslendinga við
að koma upp fiskveiðum og fiskiðnaði. Það er nú
nokkurnveginn ljóst að það er mikill fiskur þarna
í kring. Það halda því margir fram að við suðvestur-
horn Afríku séu jafnvel einhver auðugustu fiski-
mið í heimi. Það eru fyrst og fremst hrossamakríll
og hugsanlega aðrir göngufiskar, uppsjávarfiskar,
en landgrunn þarna er tiltölulega lítið, það er eitt-
hvað kannske kringum 10.000 km2, og landgrunnið
er líka auðugt að botnfiski, mjög góðum matfiski.
En eins og er þá eru veiðiaðferðir þeirra mjög frum-
stæðar og þeir ná tiltölulega litlum árangri í sinum
veiðum. Fiskvinnsla er nánast ekki til. Árið 1976,
rúmu ári eftir að þeir fengu sjálfstæði, þá snéru
þeir sér til íslendinga með beiðni um aðstoð, aðstoð
við að koma upp fullkomnum fiskveiðum og fisk-
verkun. 1977 fór Baldvin Gíslason skipstjóri þarna
suðureftir til að skoða ástandið og möguleika.
Hann komst að þeirri niðurstöðu að við gætum
gert verulegt gagn með tiltölulega litlum tilkostnaði.
Síðan hefur það mál legið í salti, þangað til nú
á þessu ári að þeir Cabo Verde menn óska eftir því
í annað sinn að athugaðir séu möguleikar á áfram-
haldi á þessu og núna í haust fóru þarna suðureftir
til að athuga málin frekar, þeir Einar Benediktsson
sendiherra í París, Birgir Hermannsson skipstjóri,
starfsmaður Fiskifél. ísl. og ég. Már Elisson, fiski-
málastjóri, hugðist fara líka, en á síðustu stundu
forfallaðist hann, þannig að hann komst ekki með.
Ofangreindir menn gerðu tillögu um að senda
suðureftir eitt skip með fjölbreyttum veiðarfærum,
ca. 200 lestir að stærð, og reiknað var með að sent
yrði nokkuð gamalt skip, en þó í sæmilegu ástandi,
sem yrði eftir þarna suðurfrá að tilraunum loknum.
Með þessu skipi yrði sendur skipstjóri, vélstjóri
og útgerðarstjóri og þeir skyldu starfa að því að
kenna heimamönnum veiðar, bæði hringnótaveiðar
og botnvörpuveiðar og reyndar humarveiðar i
16 — ÆGIR