Ægir - 01.07.1982, Blaðsíða 11

Jafði skip komið í Dögurðarnes, sem fyrr er frá
Þar hafði Steinþór á Eyri keypt sér teinæring
8°ðan við skipið.“
i Laxdælu er þetta að finna um eftirbát:
"Þorkell Eyjólfsson var nýkominn af hafi,
^gar Snorri goði kom að hitta hann. Snorri var að
^'Pi nokkrar nætur, síðan tóku þeir skip teinært
Þar fiaut vjð kaupskipið og bjuggust til ferðar,
hálfi
Ur þriðji tugur manna.‘
Eins
°g fram er komið í þessum sögnum, þá er
Io 11 uui rvuiinu i pv.jjuui ouguumj pu vi
■ 8gt eftirbáturinn er stór bátur og mjög lík-
ua aimennt teinæringur, eins og segir í tveimur
ast töldu sögnunum.
fi t6SSa ðata iandnámsmenn fyrsta notað til
s veiða sinna, sem þeir urðu að taka til að stunda
ax’ Vegna þess hve lítinn bústofn þeir gátu flutt
e sér svo sem fyrr er getið.
j ettbátarnir hafa eflaust ekki verið til neinna
m 8r°ðra, en eflaust hægt að dorga á þeim sér til
, . ar uppi j landsteinum. Þeir gætu hafa róið á
jr 1.rn ’ Þarann, eins og þeir gerðu Suðurnesjamenn-
nir siðar á smákænum.
^ttu þeir sér flettisög?
usf'u °8 sögnin um Skallagrím ber með sér, hóf-
og uklpasmiðar innanlands, strax á landnámsöld,
þa^Pað voru smíðaðir fiskibátar en ekki hafskip.
úr r efiaust að báta sína hafa þeir smíðað mest
Ur- ekaviði, en hins vegar er ekkert vitað um timb-
ja nfitúning á þessum fyrsta skeiði byggðar í
gj^j..1011- Menn eru að gera því skóna, að hann hafi
1 verið mikill meðan skógur var til að höggva
^ekaviður nægur.
án,^° fr sifeilt verið að uppgötva á hinum síðustu
eitt og annað um verktækni á víkingatíman-
’QSem bendir til að þeir hafi kunnað fleira fyrir
höggva menri) víkingarnir og þá einnig land-
ffu11Smenn íslands. Nýlegur uppgröftur í Jórvík við
^ ru rennir ekki sízt stoðum undir þessa skoðun.
Sj^j ðiómaskeiði norrænna siglingamanna hafa
asmiðir verið mjög afkastamiklir, skipin bæði
arum
um
sér en
námsi
hiýt °8 Sma, virðast hafa hrúgazt á höfin. Af því
h0st r ^að að vera, að skipasmiðir hafi átt betri
sö Sm>ðaverkfæra en margir fræðimenn halda. í
sv0 siands, I., þjóðhátíðarútgáfu, bls. 200, er
s'ða Sa,8t’ að íslendingar hafi um 1200 og lengi
viðin 311 ”einun8is fábrotin verkfæri til að vinna
’ e>nkum axir, og af því hefur viðurinn
jsj ttýlzt þeim illa.“
®r bað nokkurri átt, að hinar stórfelldu
máski
smíðar langskipa og knörra hafi getað átt sér stað,
ef ekki var til sög að fletta með trjábol, ellegar
rekaviðardrumb, sem máski var búinn að veltast í
hafi árum saman og ekki áhlaupaverk að vinna úr
honum borðið? Við vitum, að landnámsmenn
komu sér upp stórum flota fiskibáta strax á fyrstu
öld búsetu í landinu. Eigum við að gera ráð fyrir,
að þeir hafi unnið borðvið í alla þá báta úr rekavið
með axir einar til að vinna borð úr drumbunum?
Er það yfirlitt hægt með öxi, nema þá með
óralöngum tíma? Gísli Súrsson hefur varla smíðað
vini sínum Ingjaldi þrjá báta veturinn sem hann
var í Hergilsey með því lagi. Á ritunartíma sög-
unnar á 12tu öld hefur ritaranum þótt þetta trúleg
afköst. Ef fræðimenn eru harðir á því, að svotil
allur fiskifloti landsmanna á landnáms- og þjóð-
veldisöld hafi verið smíðaður úr rekaviði, þá verða
þeir að gera ráð fyrir söginni eða einhverju álíka
tæki til að fletta rekaviðnum í borð. Reyndar er nú
sama þótt gert sé ráð fyrir að bátaviðurinn hafi
verið innfluttur, þá hefðu Norðmenn átt að eiga
sér eitthvað annað betra verkfæri til að vinna með
trjáboli í borð en axir einar, ef þeir áttu auk sinna
stórfelldu skipasmíða að vera aflögufærir til ann-
arra landa um borðvið. Og hafi Norðmenn þekkt
sögina og átt hana, þá hafa íslendingar einnig átt
hana. Það þarf að rannsaka það betur, hvaða
verkfæri menn hafa haft á þessum tíma til að vinna
borðvið úr trjábolum og rekaviðardrumbum, ef
þeir hafa ekki átt sög.
Réttur maður á réttum stað
í Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1964 er að
finna ritgerð eftir Lúðvík Kristjánsson og heitir
hún Grœnlenzki landnema flotinn. Þar fjallar
Lúðvík um fyrstu fiskibátana með tilliti til þeirrar
kenningar sinnar, að mestur hluti flotans, sem siglt
var til Grænlands úr Breiðafirði og Borgarfirði 986
hafi verið fiski- og farmbátar þessara byggðarlaga.
Lúðvík hefur einn íslenzkra sagnfræðinga
helgað sig fyrri alda sjávarútvegssögu og reynst þar
réttur maður á réttum stað. Lúðvík þekkir af eigin
raun sjósókn á árabátum og á því auðveldara með
að geta skynsamlega í eyður gisinna heimilda en
hinn, sem engin kynni hefur haft af þeirri sókn.
Árabáturinn hefur tekið ýmsum breytingum um
aldirnar en ekki svo miklum, að maður, sem róið
hefur breiðfirskum árabáti síðast á áraskipatíman-
um, getir ekki gert sér trausta hugmynd af þeim
fyrsta, sem róið var úr þeim firði. Sagnfræðingar
ÆGIR — 347