Ægir - 01.07.1982, Blaðsíða 21

er barV'lrar ^a^ast >>rouncl strand“ vírar á ensku og
laga att v'ð, að þverskurður hvers þáttar sé hring-
ein : etta er nokkuð villandi, þar sem slíkt getur
Senn i att V1^ um annars konar víra. Á íslensku fer
nr ®a ^est u þvi að tala um venjulega víra. Vír
brUg». er e'nnig úr einu lagi af þáttum en er frá-
er u mn a^ því leyti, að þverskurður hvers þáttar
ins j* ^"'ngslaga og mótast lagið af merg þáttar-
þraðu° s eru vírar nr. 9—11 úr fleiri en einu lagi af
ensku111 °8 kattast slíkir vírar „multi strand“ á
köðjuUnin8Ur v'rs er táknaður á sama hátt og á
(ran m.°8 garni, þ.e. með Z (réttsnúinn) og S
eru u mnn)- Þegar vírinn er Z-snúinn úr þáttum
hátt erttlrnir °ftast S-snúnir úr þráðum. Á sama
f>etta rU, Þætt'rnir Z-snúnir á S-snúnum vírum.
snúnjn ^ ka^a^ >>regular lay“ á ensku. Stundum er
eða s ^Ur Vlrs Þatta sams konar, þ.e. Z og Z
SlíkUr°8, ^ °8 ^Uast þetta „Langs lay“ á ensku.
endar hV'r er Þ° bví aðeins nothæfur, að báðir
að ððr ans seu festir, því að hann snýr ofan af sér
en venjy1!1 ^ost'- Slíkur vír hefur meira núningsþol
Innst e®Ur v'r> þar sem snertiflöturinn er stærri.
kjarni 1 Vlrnum er oft svokallaður mergur eða
efni) eba ergurinn er ýmist úr tógi (oftast úr gervi-
v'rþrað stat'> oftast sérstökum þætti snúnum úr
bað likam’ ^ grönnum vír (undir 12mm) þekkist
brEeði mergurinn sé aðeins úr einum vír-
þetUr jö athlutverk mergsins er að vírinn haldi
8Un sinni, þannig að átakið dreifist sem
jafnast á alla þætti hans. Einkum á þetta við,
þegar vírinn beygist í blökkum eða rúilum.
Gildleiki vírsins er nú oftast táknaður sem þver-
málið í millimetrum. Er þá mælt þar sem vírinn er
gildastur (sjá 5. mynd). Nokkuð eimir enn eftir af
því, að gildleikinn sé táknaður sem ummálið i
tommum. Ein tomma að ummáli svarar þá til 8
mm að þvermáli. Þriggja tommu vír er þá 24 mm
og þriggja og hálfs tommu vír 28 mm o.s.frv. Svo
virðist sem allmikið sé um það, að staðlar séu not-
aðir við víraframleiðslu. Einnig leggja framleið-
endurnir mikið upp úr því að auglýsa, hversu mjög
strangt eftirlit sé með framleiðslunni. Er því vænt-
anlega fátítt, að vírar séu gallaðir.
Slitþol
Slitþol víra er stundum gefið upp sem mesta
átak, sem mælist, þegar vírinn er slitinn. Þetta slit-
þol (maximum eða actual breaking load) er því
skilgreint á sama hátt og slitþol netagarns. Algeng-
ara er þó að tala um lágmarksslitþol (minimum eða
nominal breaking load). Það er táknað sem marg-
feldi af flatarmáli þverskurðar vírsins (í mm2) og
vírstyrkleikanum (tensile strength). Hér er sýnilega
verið að gera einfaldan hlut flókinn. Ekki er
hlaupið að því að reikna út raunverulegt flatarmál.
Reiknað flatarmál 20 mm vírs er að sjálfsögðu 314
mm2 en raunverulegt flatarmál er oftast um helm-
ingur af því, nokkuð misjafnt eftir gerð vírsins.
Vírstyrkleikinn er mest 180 kgf/mm2 en minni
fyrir galvaníseraðan vír (t.d. togvír) oft 145
kgf/mm2. Á 6. mynd er sýnt lágmarksslitþol fyrir
algenga gerð togvírs, jafnlagðan 6x19 (9/9/1) fyrir
mismunandi gildleika. Hámarksslitþolið er 1.16
sinnum hærra.
ÆGIR —357