Ægir - 01.02.1985, Blaðsíða 22

blettir og ekki áberandi gogg-
stungur eða aðrir meðferðar-
gallar. Sjáanlegir ormar mega
ekki vera fleiri en 10 í hverjum
fiski.
3. flokkur. Fiskur, sem ekki er
hæfur í 2. flokk vegna meiri-
háttar galla, en sem vinna má
úr lægstu gæöaflokka fiskaf-
urða til manneldis. Fiskurinn
skal vera efnislega óskemmd-
ur, blóðgaður, laus við grein-
anlega súr-, ýldu- eða slag-
vatnslykt, ókraminn, órifinn
og ekki með samfelldum
blóðæðum eða blóðflekkjum.
Úrgangsfiskur. Allur fiskur, sem
ekki er hæfur í framantalda
flokka.
Verðlagsráð sjávarútvegsins,
sem skipað er fulltrúum kaup-
enda og seljenda og oddamanni
frá Þjóðhagsstofnun ákveðurverð
á hverjum gæðaflokki. Verðhlut-
föll milli gæðaflokka eru breyti-
leg og stjórnast að hluta til af
markaðsmálum erlendis. Vorið
1983 setti ráðuneytið á stofn
nefnd til að endurskoða þáver-
andi reglugerð um mat á ferskum
fiski, sem verið hafði í gildi frá
1970. í nefnd þessari áttu sæti
fulltrúar helstu hagsmunaaðila í
sjávarútvegi, þ.e. sölusamtaka,
fiskverkenda, útvegsmanna og
sjómanna auk fulltrúa frá Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins,
Háskóla íslands, Fiskvinnsluskól-
anum og Framleiðslueftirliti sjáv-
arafurða. Nefnd þessi hafði að
leiðarljósi, að reglugerðin ætti að
hvetja til bættra gæða þess afla,
sem á land berst. Til þess að betra
hráefni berist þarf gæðamat og
verðlagning afla að vera þannig,
að það launi sig að koma með
góðan afla að landi. Grundvöllur
þess að slík hvetjandi verðlagn-
ing nái tilgangi sínum eraðgæða-
matið endurspegli gæði hráefnis
í vinnslu og sé nákvæmt og vel
samræmt. Meta þarf ferskleika,
áferð, meðferðargalla og öll
önnur atriði, sem hafa áhrif á
vinnslu og gæði þeirra afurða
sem fást.
Nefndin ákvað að gera
athugun á gæðamati á ferskfiski.
Hugmyndin var sú að koma á
nýju matskerfi. Við núverandi
flokkun þarf að vega saman mörg
atriði í einu til að flokka fiskinn.
Gera má ráð fyrir að gæðamat,
sem byggt væri á mati á hverjum
gæðaþætti fyrir sig, yrði mun
nákvæmara og auðveldara yrði
að gefa skýrar viðmiðunarreglur
og samræma störf matsmanna.
Að loknu mati á einstökum gæða-
þáttum má finna heildarmat fyrir
sýni og nota til verðákvörðunar.
Verðlagningaraðilar geta þá
flokkað fiskinn í ákveðna verð-
flokka eða haft línulegt verðlagn-
ingarkerfi eftir óskum hlutaðeig-
andi hagsmunaaðila.
Tilgangur athugananna, sem hér
verður lýst var eftirfarandi:
1. Að skrá alla þætti, sem hafa
áhrif á gæði hráefnis til hvaða
verkunar sem er.
2. Að finna samband þessara
þátta við núverandi gæða-
flokkun.
3. Að gera tillögur um nýtt mats-
kerfi byggt á mati á einstökum
gæðaþáttum.
2. FRAMKVÆMD
Helstu gæðaþættir í íslensku
hráefni voru taldirvera:
lykt, los, blóðæðar í þunnild-
um, litur í holdi, blóðblettir,
goggstungur, fjöldi orma, inn-
yflaskemmdir.
Allir þessir þættir koma inn í
núgildandi flokkamat. Gerðar
voru lýsingar á hverjum gæða-
þætti og var að mestu leyti stuðst
við nýlegt skynmatskerfi sölu-
samtakanna, sem þau nota við
eftirlit sitt.
Þrír fiskiðnaðarmenn sáu um
framkvæmd athugananna í sam-
vinnu við starfandi ferskfiskmats-
menn, sem mátu samkvæmt nú-
gildandi flokkamati.
Við hverja skoðun var greirit
frá veiðidegi, fisktegund, veiði-
skipi, veiðarfæri og löndunar-
stað. Greint var frá hvort fiskur
væri lifandi blóðgaður eða dauð-
blóðgaður ef um netafisk var að
ræða. Greint var frá meðferð eins
og röðun í kassa, þvotti, ísun o.fk
ef um togarafisk var að ræða. Sja
mynd 1.
Fiskurinn varflatturfyrir matog
gefin einkunn fyrir lykt, los, blóð-
æðar í þunnildum og lit í holdh
og fjöldi blóðbletta, innyfla-
skemmda, goggstungnaogsjáan-
legra orma talinn og skráður-
Starfandi ferskfiskmatsmenn
mátu síðan hvern fisk samkvæmt
núgildandi flokkakerfi.
Við úrvinnslu niðurstaðna var
gert yfirlit yfir gögnin. Gerð var
aðhvarfsgreining á sambandi miH1
núgildandi flokkamats og met-
inna atriða. Kannað var hvort
sambandið milli núgildandi mats
og metinna atriða væri línulegtog
einnig að metin atriði kæmu inn i
flokkamatið sem þættir. Sömu-
leiðis voru könnuð áhrif mats-
stöðva, veiðarfæra og fisktegund-
ar.
3. NIÐURSTÖÐUR
Hér verður nær eingöngu
fjallað um mat á þorski. Alls voru
skoðaðir 2067 fiskar, 1049
veiddir í botnvörpu og 998 fiskar
í net. Af netafiski voru lifandi
blóðgaðir alls 400 fiskar og dauð-
blóðgaðir 422 fiskar en óflokk-
aðir alls 176 fiskar. Fiskinum var
landað á fjórum stöðum (mats-
stöðvum).
70-ÆGIR