Ægir - 01.10.1989, Qupperneq 22

526
ÆGIR
10/89
þjónustu við sjávarútveginn
varðar á einn eða annan hátt.
S.Ú.N. vareinn af stærstu aðilum
við stofnun Dráttarbrautar 1942.
S.Ú.N. hófolíusölu 1943. S.Ú.N.
stofnaði ásamt öðrum Olíusamlag
Útvegsmanna 1947. S.Ú.N. tók
þátt í að stofna Stapa hf. sem var
útgerðarfélag 1956. S.Ú.N. stofn-
aði söltunarstöðina ÁS ásamt
fleirum 1962.
Og síðast en ekki síst varð
S.Ú.N. 60% eignaraðili að Síldar-
vinnslunni hf. þegar hún var
stofnuð 1957.
Auk ofannefndra staðreynda má
nefna að eignarfélög togaranna
Egils Rauða og Goðaness sem
voru nýsköpunartogarar og komu
1947 og 1948 voru tengd S.Ú.N.
ýmsum böndum þó S.Ú.N. ætti
þar ekki formlega hlut að.
Það er því Ijóst að S.Ú.N. varð
veigamesta fyrirtæki á sviði sjávar-
útvegs fljótlega eftir stofnun. Áður
höfðu kaupmennirnir og stórút-
gerðarmennirnir Sigfús Sveinsson
og Konráð Hjálmarsson og fleiri
minni spámenn haft tögl og
hagldir í norðfirsku atvinnulífi.
Líklega skerpti heimskreppan
sem skall á okkur 1930 þessi skil.
Hún lamaði rekstur flestra fyrir-
tækjanna hér mjög og felldi suma.
Samvinnufélag Útgerðarmanna,
S.Ú.N., heldur enn velli. En nú
má segja að starfsemin sé háð
praktískum sjónarmiðum dóttur-
fyrirtækisins, Síldarvinnslunnar
hf., sem S.Ú.N. kom á fót ásamt
fleiri aðilum 1957.
Skipasmíðar
Upphaf vélbátasmíða hér má rekja
aftur til ársins 1906, en það var
árið eftir að slíkir bátar komu í
eigu Norðfirðinga. Hrólfur Stur-
laugsson eða Göngu-Hrólfur eins
og hann var venjulega nefndur var
einn 4 báta sem Norðfirðingar
eignuðust 1905.
Líklega hafa menn verið bjart-
sýnir á útgerð vélbátanna strax í
upphafi. Svo mikið er víst að einn
eigenda Göngu-Hrólfs, Magnús
Hávarðarson á Tröllanesi, hrinti
fram skektu og réri ásamt félögum
sínum til Viðfjarðar. Erindið var að
biðja Svein Bjarnason bónda þar
að smíða fyrir sig bát, svipaðan
Göngu-Hrólfi. Sveinn bóndi var
annálaður smiður og hagleiks-
maður og leist strax vel á hug-
myndina. Og á vordögum var bát-
urinn, Hrólfur Sturlaugsson SU
352, 6.4 tn. að stærð, tilbúin til
veiða.
Sá bátur gekk vel, en 1930
ónýttist í honum vélin og hann
úreltist uppúr því. Síðan smíðaði
Sveinn bóndi í Viðfirði annan bát
svipaðan. En eftir það Iiggja báta-
smíðar niðri til ársins 1922 þá
smíðaði Sigurður Þorleifsson bát
fyrir Steina á Ekru. Báturinn var 3
tn. að stærð og nefndist Leifur.
Sigurður Þorleifsson varð síðan
helsti skipasmiður Norðfirðinga
um langt árabil. Finnur S. Jónsson
á Sandbrekku smíðaði lengi báta
en oftast smáa.
Árið 1930 beitti Sigfús Sveins-
son sér fyrir að hingað kæmi fær-
eyskur maður, Pétur Wigelund
sem var þekktur skipasmiður.
Hann byggði á næstu árum
margan góðan bátinn og var ásanit
Sigurði Þorleifssyni helsti skipa-
smiður Norðfirðinga um árabiL
Þessir bátar voru, þrátt fyrir að
verkfærabúnaður væri einfaldur
og fábrotinn, vel gerðir og sterk-
byggðir og dugðu þeirra tíðar
mönnum vel til sjósóknar. Á
þessum árum voru t.d. eftirtaldir
bátar smíðaðir:
Fylkir NK 46 - 20 tn. Yfirsmiður
Pétur Wigelund, Gyllir NK 49 -
25 tn. Yfirsmiður Pétur Wigelund,
Auðbjörg NK 66 - 15.2 tn. Yfir-
smiður Sigurður Þorleifsson,
íslendingur NK 58 - 27.9 tn. Yfir-
smiður Sigurður Þorleifsson.
Eftir að Dráttarbrautin hf. var
stofnuð árið 1942, einkum fyr'r
atbeina S.Ú.N. sem var stærsti
stofnaðilinn, fór fyrirtækið að
huga að bátasmíðum. 1945 hófst
smíði fyrsta bátsins. Sá fékk nafni
Runólfur SH 135 og var 39 tn. a
stærð. Á tímabilinu 1945-196
voru smíðaðir margir bátar hja
Dráttarbrautinni hf. m.a. Gu<
björg NK, Langanes NK, Hafrú'1
l.
/>
Bátasmiöar i Dráttarbrautinni 1947. Ljósm.: Björn Björnsson.