Ægir - 01.02.1992, Qupperneq 6

58
ÆGIR
2/92
Fagna ber frelsi í olíuviÖskiptum
Flutningsverðjöfnun á olíu er umfjöllunarefni Árna
Benediktssonar í ágætri grein sem hann skrifar í síð-
asta tölublað Ægis (1. tbl. 1992). Þar fer Árni fögrum
orðum um ágæti jöfnunar kostnaðar milli landshluta.
Staðir sem liggja illa við innflutnigshöfnum olíu skuli
fá olíu á sama verði og staðir sem eru nær. Þetta var
ugglaust einnig hugsun löggjafans þegar sett voru lög
um flutningsverðjöfnun árið 1953. Árni lýkur grein
sinni á að kalla fram úr felum þá sem leggja til að
flutningsverðjöfnun á olíu verði hætt.
Undirritaður hefur því verið kallaður að pennan-
um. Tæpast er hægt að segja að hann sé komin úr
felum. Hann starfar fyrir Félag íslenskra fiskmjöls-
framleiðenda sem hefur á flestum unfanförnum aðal-
fundum sínum samþykkt mótatkvæðalaust, að flutn-
ingsverðjöfnun á svartolíu skuli hætt. Á síðasta aðal-
fundi félagsins sem haldinn var á Akureyri þann 26.
september sl. var samþykkt að taka undir tillögur þess
efnis að allur innflutningur á olíuvörum verði gefinn
frjáls. Aðalfundurinn samþykkti jafnframt að beina
því til stjórnvalda að flutningsverðjöfnun á olíuvörum
verði hætt og öll viðskipti með olíuvörur verði frjáls.
í greinargerð með ályktuninni segir m.a.:
„Mörg undangengin ár hefur aðalfundur Fálags
íslenskra fiskmjölsframleiðenda ályktað gegn flutn-
ingsverðjöfnun á svartolíu. Hefur það verið mat for-
ráðamanna loðnuverksmiðjanna að flutningsverð-
jöfnun eins og hún hefur verið framkvæmd skapaði
lítið aðhald í dreifingu svartolíu því allur kostnaður af
dreifingu olíunnar væri sóttur beint í flutningsverð-
jöfnunarsjóð. Einnig hafa forráðamenn loðnuverk-
smiðjanna verið óánægðir með að hafa í engu notið
hagræðis þess að vera magnkaupendur".
Árið 1988 stóð Félag íslenskra fiskmjölsframleið-
enda í mikill baráttu við olíufélögin og viðskiptaráðu-
neytið um innflutning og dreifingu olíu. Var undirrit-
aður þá flutningsmaður að svohljóðandi tillögu á 47.
Fiskiþingi: „Að gerð verði heiIdarúttekt á innflutn-
ings- og dreifingarmálum olíu til íslands. Verði þar
tekið tillit til hagsmuna allra aðila. Skal að því stefnt
að olíuverð hér á landi sé í sem mestu samræmi við
það verð sem er hverju sinni í nágrannalöndum
okkar". Þessa tillögu á Árni Benediktsson að kannast
við því hann talaði fyrir ályktun fjárhagsnefndar sem
fjallaði um hana. Fiskiþing samþykkti tillöguna sam-
hljóða.
Ekkert bólaði á aðgerðum viðskiptaráðuneytis í þá
veru að koma til móts við óskir Fiskiþings og raunar
einnig aðalfundar LÍÚ þetta sama ár í sömu veru,
þrátt fyrir að fulltrúar FÍF og LÍÚ gengju formlega á
fund viðskiptaráðherra og óskuðu slíkrar úttektar.
Er það mat þess sem þetta ritar að enn sæti allt við
það sama í olíuviðskiptum okkar ef ekki hefði komið
til þjóðfélagsbreytinga í Sovétríkjunum. Við þær
breytingar riðlaðist það vöruskiptamynstur sem við-
gengist hafði í áratugi. Má segja að öldur þær sem
hrun sósíalismans þar austur frá komu af stað hafi
skolað með sér hugmyndum um frelsi í olíuvið-
skiptum hér við land.
En hvernig stendur á því að fiskmjölsframleiðendur
samþykkja ár eftir ár tillögur þess efnis að flutnings-
verðjöfnun á svartolíu verði hætt? Jú, þeir eru sann-
færðir um að i skjóli flutningsverðjöfnunarsjóðs sé
ekki gætt ýtrustu hagkvæmni í innflutningi og dreif-
ingu olíunnar, þar megi gera betur. Þessa skoðun
staðfesta ummæli forstjóra Skeljungs í viðtali við
Morgunblaðið 9. ágúst 1990:
„Ég held að dreifingin sé eins hagkvæm og hægt er
að hugsa sér. Ég held þó að það gæti vel verið að
mönnum detti í hug einhverjar nýjar leiðir efekki yrði
neinn flutningsjöfnunarsjóðurog verðjöfnunarsjóður.
í dag eru menn ekki eins mikið að velta þessu fyrir sér
vegna þess að þetta er tryggt með lagaþoði." (Leturbr.
undirritaðs).
Það er nefnilega gallinn við alla jöfnunarsjóði, eins
og hugsunin á bak við þá í upphafi er góð, að þegar
til lengdar lætur verður ákveðin hætta á misnotkun
eða menn sofna á verðinum við að gera betur. Ef frá
er skilið árið 1991 sem sker sig algerlega úr og því
tæpast marktækt, er meðalnotkun fiskmjölsiðnaðar-
ins á svartolíu síðustu ár um 50 þús. tonn. Kostnaður
af flutningsjöfnun sem verksmiðjunum er gert að