Ægir - 01.04.1992, Blaðsíða 35

4/92
ÆGIR
195
reinlega ekki í stakk búin til að
ráðast i stórfellda endurnýjun
s 'Pastólsins, þrátt fyrir stríðsgróð-
ann og kostaboð við útvegun fjár-
^gns og ber þar að hafa í huga
a nýsköpunin Var í sjálfu sér
Politísk framkvæmd, ekki síður en
efnahagsleg, margir útgerðar-
^annanna sem höfðu gengið í
§egnum erfiðleika 4. áratugarins,
ekP teknir að reskjast og höfðu
e ' trú á ævintýrinu. Þátttaka
sveitarfélaganna var á hinn bógin
? lákvæmileg ef hefja átti togara-
gerð í umtalsverðum mæli utan
axaflóasvæðisins.
sjöunda kafla greinir frá tog-
rakaupum „Stefaníu" á árunum
48~1950 og kemst höfundur að
^e'rri niðurstöðu að þau kaup
ga ' á flestan hátt tekist mun lakar
. toBarakaup nýsköpunarstjórn-
t'nnar, m.a. vegna þess að þegar
gararnir komu til landsins hafi
^rar forsendur verið orðnar gjör-
Eeyttar,frá því kaupin voru ráðin.
' mótmæli ég því, en var ekki
e8'nbreytingin , þv, fólgin að
. var togaraflotinn þegar orð-
lr|n of stór?
Attundi kafli fjallar um t
hinúmStærð Þeirra 08 gerð'
á 1 niunda segir frá útger
kaflUnum 1945-1950. í tí
(o 3 seB'r frá þeim viðtöku
fió8a-ar?'r fengu og í ellef
inrlJ3- 3 kaf'a greinir frá út
a. áratugnum. Fimm
ann' f.)aiiar um mikilvægi t
l96o' 'Slensl<um sjávarútveg
áfnr °S ' beim sextánda seg
W'-
ándi kaflil aratu8numt 5
öldnri i ber yf|rskriftina Utf
^öas^L1,?60-1970 08 átjám
ur katl'nn er niðurlag og
rriarvi -8eyma efnisútdrátt (
Héra,ensl<u' viðauka og sk
verið ^ nÚ efni bókar
Áöur i K Ö 1 st°rum drá
ekl<' að°rtl|,ra|m' 3ð undirrita(!
böfundi U 6ytl sammála b
um að togarakaup
Togarinn Fylkir RE 171.
sköpunarstjórnarinnar hafi verið
slíkt gæfuspor, sem oft hefur verið
haldið fram. Þar kom einnig fram,
að þegar um 1950 var togaraút-
gerðin rekin með tapi og varð það
hlutskipti hennar nær allan 6. og
7. áratuginn, þótt víst megi benda
á einstakar undantekningar, m.a.
er karfaveiðin var sem mest á Ný-
fundnalandsmiðum í lok 6. ára-
tugarins, en efnahagsleg forsenda
þeirra veiða var sú aö á þessum
árum var verð á mjöli og lýsi
einkar hagstætt og hafa margir,
sem fengust við útgerðina á þess-
um árum látið þá skoðun í Ijósi
og mjöl og lýsi hafi í raun borið
uppi veiðarnar og karfavinnsluna.
En þá hlýtur sú spurning að
vakna, hvers vegna var útgerð
þessara nýju, afkastamiklu og
glæsilegu skipa rekin með svo
miklu tapi allan þennan tíma? I
köflunum um útgerðina á 6. og 7.
áratugnum gerir höfundur grein
fyrir því að verð hafi lækkað, ekki
síst á ísfiskmörkuðum, sömuleiðis
afli og loks tekur hann undir þær
kenningar, sem settar hafa verið
fram að rekstrart'ormið, þ.e. þátt-
taka sveitarfélaga og þá ekki síður
stefna stjórnvalda í efnahags- og
gengismálum hafi valdið mestu.
Ekki skal því neitað hér að stefna
stjórnvalda hafi reynst togaraút-
gerðinni þung í skauti og víst er
að veró á ísfiskmörkuóum lækk-
aði stórlega enda ekki við öðru að
búast. Verðið var óeðlilega hátt á
fyrstu árunum eftir stríð og engar
forsendur fyrir því að þaó héldist
óbreytt er fiskveióar Evrópuþjóða
voru komnar í „eólilegt horf".
Rekstrarformið hefur vafalaust
skipt minnstu máli.
Að minni hyggju eru þó allar
þessar skýringar næsta léttvægar í
samanburði við þá staóreynd að
þegar um miðjan 6. áratuginn tók
að bera á mikilli ofveiói á íslands-
miðum. Fiskstofnarnir voru nánast
óeðlilega vel á sig komnir í stríðs-
lok og fyrstu árin eftir stríð jókst
afli á miðunum í samræmi við
aukna sókn eins og best má sjá af
því að árið 1946 var heildarbotn-
fiskafli hér við land (allar þjóóir)
tæplega 338 þúsund tonn, jókst í
liólega 724 þúsund tonn árið
1952 og náói hámarki árið 1954,
er hann varð rúmlega 881 þúsund
tonn. Eftir það minnkaði heildar-
aflinn verulega en var þó aó með-
altali vel yfir 700 þúsund tonnum
á ári allt fram til 1972. Þrátt fyrir
þetta minnkaði afli á sóknarein-
ingu sífellt. Undirritaður hefur aó
vísu ekki haft aðstöðu til að