Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Page 40

302
Tvnarit lögfræOinga.
um löggerninga (lov om aftaler). 1 grein þessari er engin
refsing lögð við þeim verknaði, sem þar greinir, heldur
einungis kveðið á um gildi þeirra athafna miili aðilja.
Þegar okurlögin voru sett, voru almenn hegningarlög 25.
júní 1869 enn í gildi, og refsiræmi þessai’a athafna fór
þvi í öndverðu eftir þeim. Munu þær allar eða flestar
hafa verið refsilausar samkvæmt þeim hegningarlögum,
en nú tekur 253. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940
til flestra þeirra. Skal nú fyrst athuga fjármunaréttar-
þýSingu athafna samkvæmt 7. gr. okurlaganna, en síðar
refsiréttarþýSingu þeirra athafna, sem 253. gr. hegnl.
tekur til.
II. 1. Verknaður sá, sem í 7. gr. okurlaganna getur,
hefur verið kallaður misneyting, og er fólginn í þessu:
a) Að nota sér bágindi annars manns. Þau bágindi
mundu venjulega stafa af fjárkröggum aðilja sjálfs eða
annarra, sem honum eru ávarðir eða honum tekur sárt
til, eða háska, sem aðili eða vandamaður hans er í, eða
yfir vofir. — Það mundi auðvitað ekki skipta máli í þessu
sambandi, þótt bágindi séu aðilja eða öðrum, sem honum
er annt um, sjálfskaparvíti. Yfir manni vofir t. d. kæra
fyrir refsivert athæfi eða einkamál á hendur honum til
bóta fyrir eitthvert vansæmandi verk, nema hann gjaldi
tilteknar bætur, sem hann brestur fé eða að minnsta kosti
handbært fé til. Bágindin geta stafað af refsiverðri hátt-
semi þriðja manns, t. d. hótun um uppljóstrun einhvers,
sem aðilja eða öðrum manni, honum nákomnum, mundi
horfa til mannskemmda, ef kunnugt yrði, o. s. frv. Það
mundi ekki heldur skipta máli, þó að aðili hafi lagt skakkt
mat á örðugleika sína, ef gagnaðili hans notaði sér af
þeim, hvort sem þeir eru ímyndaðir eða raunverulegir.
b) Að nota sér af einfeldni annars manns- Undirrót ein-
feldninnar er oft vitskortur um það efni, sem um er að
véla. Sá, sem fullt eða sæmilegt vit hefur á því, sem hann
hyggst að gera, er ekki einfaldur á því sviði. Vitskortur
þarf þó vitanlega ekki að hafa einfeldni í för með sér,
því að hann kann að vera samfara gætni og jafnvel tor-