Tímarit lögfræðinga - 01.01.1963, Side 20

ur eða útilokun frá þjónustu eða viðskiptum. Sérstök
haldsréttarákvæði eru einkum í hinum einstöku hafnar-
í eglugerðum. Verða þau reglugerðarákvæði hér eigi rak-
in, enda er gildi þeirra vafasamt, nema komizt yrði að
sömu niðurstöðu samkvæmt eðli máls, því að bein laga-
heimild til setningar þeirra fyrirmæla í reglugerð er
hæpin, sbr. 9. gr. laga 29/1946, þar sem heimilað er, að
ákveða í hafnarreglugerð, að skipagjöld skuli trvggð með
lögveðsrétti, en ekki minnst á haldsrétt. Lögákveðinn
haldsréttur er því fyrst og fremst byggður á eðli máls,
en stvðst auk þess stundum við venju og ákvæði i sett-
um lögum. Virðist hann einkum geta átt sér stað í þrem-
ur tilvikum. í öllum þeim tilvikum á krafa haldsréttar-
liafa eða greiðsla sú, sem tryggja á, rætur að rekja til
þess hlutar, sem liald má leggja á. í tveim þeirra er um
að ræða kröfu vegna varðveizlu, flutnings, viðhalds, end-
urbóta eða einhvers konar umönnunar á hlutum, en í
hinu þriðja er um að tefla bótakröfu vegna tjóns, sem
rekja má lil hlutarins. Tilvikin eru þessi:
1. Taki maður samkvæmt beiðni lilut annars manns
til viðgerðar, flutnings, gevmslu eða annarrar þvílílcrar
umönnunar eða fyrirgreiðslu, fær hann að fullnægðum
vissum skilyrðum haldsrétt á hlutnum til tryggingar við-
gerðarkostnaði, flutningskostnaði, gevmslugjaldi o. s. frv.
Hér er haldsrétturinn byggður á eðli máls, en styðzt
auk þess við örugga venju, sbr. og kaupal. '§ § 14, 39 og
57.1) Skósmiður þarf t. d. eklci að láta af bendi viðgerða
skó, nema viðgerðarkostnaður sé greiddur, úrsmiður get-
ur neitað að afhenda úr, nema greitt sé fyrir viðgerð
þess o. s. frv. Hafnarvfirvöldum er óskylt að afhenda
vörur, sem fluttar eru á land í höfn, nema hafnarsjóði
séu greidd lilskilin afgreiðslugjöld. Geyma flestar hafnar-
reglugerðir álcvæði um haldsrétt í því tilfelli, eins og
1) Sbr. hér Hrd. I, bls. 521, II, bls. 712 og 952, V, bls. 514,
VII, bls. 6, IX, bls. 759, XVI, bls. 157 og Lyrd. III, bls. 194.
18
Tímarit lögfræðinga