Tímarit lögfræðinga - 01.01.1963, Side 22

varzlan og þjónusta sú, sem í té er látin, eigi á tilmæl-
um eiganda eða hans umboðsmanns, heldur á öðrum
atvikum, stofnast eigi haldsréttur, nema þau atvilc séu
fyrir hendi, er siðar greinir, sbr. 2 og 3 hér á eftir. Loks
er það skilyrði, að greiðsla sú, sem haldsréttur á að
trvggja, sér endurgjaldskrafa fvrir þá umbeðnu þjón-
ustu, sem í té er látin, sé t. d. viðgerðarkostnaður,
gejunslugjald o. s. frv. Þó að vörzlumaður eigi kröfu á
liendur eiganda hlutar, en sú krafa er sprottin af allt
öðrum lögskiptum en þeim, sem vörzluna varða, þá er
sú krafa ekki nægileg heimild til haldsréttar. Viðgerðar-
manni er t. d. óheimilt að leggja hald á hlut, sem hann
hefur til viðgerðar, til tryggingar greiðslu á húsaleigu,
vöruúttekt eða skaðabótum, er hlutareigandi skuldar hon-
um. Segja má, að í þessu tilviki, sé grundvöllur halds-
réttarins fyrst og fremst beiðnin um tiltekna þjónustu
vegna ákveðinnar eignar. Má ef til vill skoða haldsrétt-
inn sem eins konar naturale negotii í þeim löggerning-
um, sem liér er um að ræða. Það er engum efa undir-
orpið, að í þessum tilfellum gætir haldsréttar eða öllu
heldur áhrifa haldsréttarheimildarinnar raunverulega all-
mikið í hinu daglega lífi, enda þótt sjaldnast komi til
kasta dómstóla af þeim sökum.
2. Hafi maður gert nauðsynlegar ráðstafanir til þess
að afstýra verulegum spjöllum eða eyðileggingu á eign
annars manns, á hann samkvæmt eðli máls, haldsrétt í
þeirri eign til tryggingar endurgreiðslu þess, er hann
hefur lagt í sölurnar hennar vegna, enda hafi eigandi
sjálfur ekki getað gætt réttar síns og gert viðeigandi
ráðstafanir.* 1) Sama máli gegnir um endurbætur eða
viðgerð á eign, sem eru alveg óhjákvæmilegar til þess
eiganda væri ekki til að dreifa, en þar var talið, að flutnings-
maður hefði ekki komizt hjá að veita vörunum móttöku til upp-
skipunar.
1) Sbr. hér til athugunar Hrd. III, bls. 194, sem gengur e.t.v.
nokkru lengra en hér er ráðgert.
20
Tímarit lögfræðinga