Tímarit lögfræðinga - 01.01.1970, Page 22

ið fram tillögur um flutning æðsta dómsvaldsins liingað
til lands. Ekki bar þetta samt neinn árangur, fyrr en ls-
lendingar og Danir koniu sér saman um setningu sani-
bandslaganna árið 1918. Þar var svo mælt, að Hæstiréttur
Danmerkur skuli hafa á hendi æðsta dómsvald í íslenzk-
um málum, þar til Island kynni að ákveða að stofna æðsta
dómstól í landinu sjálfu. Islendingar ákváðu að nota þeg-
ar þá heimild, sem þeir þannig höfðu fengið. Lagði ríkis-
stjórnin fyrir Alþingi sumarið 1919 frumvarp til laga u®
stofnun Hæstaréttar, er samið hafði þáverandi prófessor í
lögum, Einar Arnórsson. Frumvarpið var með smávægi-
leg'um breytingum samþykkt einróma i báðum deildum
Alþingis og staðfest sem lög nr. 22 6. okt. 1919, en til
framkvæmdar skyldu þau koma frá 1. janúar 1920.
Þó að mólið fengi svo góðar viðtökur á Alþingi, má
samt af umræðum þar marka, að ýmsum hafi virzt í mik-
ið ráðizt með stofnun Hæstaréttar. Allir vissu, að Hæsti-
réttur Danmerkur, sem nú átti frá að hverfa, hafði um
langan aldur notið fulls trausts allra þeirra, er við hann
áttu að búa. Virðast sumir þingmenn hafa borið kvíðboga
fyrir því, að dómsvaldið yrði ekki nægilega tryggt í hönd-
um innlendra dómenda, og jafnvel hafa þótt uggvænt, að
íslendingar væru menn til að flytja mál og dæma á úr-
slitastigi. Því fór sem sé fjarri, að þá væri úr sögunni hið
aldagamla vantraust þjóðariimar á sjálfri sér og mætti
sínum lil að standa á eigin fótum. Sú vantrú kom á þeim
tímum víðar fram en á sviði dómsmálanna. Hins vegar
voru mönnum einnig ljósir ýmsir ókostir þess að sækja
síðustu úrlausn dómsmála til erlendrar þjóðar. Það hlaut
að hafa i för með sér tafir og aukinn kostnað á rekstn
mála. Hinir erlendu dómarar voru og ókunnugir íslenzk-
um högum og gátu ekki skýrt íslenzk dómsskjöl né íslenzk
lög á frummálinu. Um l'ramgang málsins á Alþingi mun
það þó liafa ráðið mestu, að eftir að fengin var með sam-
bandslögunum viðurkenning á fullveldi landsins, hlaut
landsmönnum að vera hið mesta metnaðarmál að flytja
20
Timarit lö(jfræð;n<ja