Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.11.1973, Blaðsíða 30

Tímarit lögfræðinga - 01.11.1973, Blaðsíða 30
eru manneskjur — réttindi sem e. t. v. eru engu þýðingarminni en rétt- urinn til lífs, svo sem frelsi og jafnrétti. „Ef nokkur siðferðilegur rétt- ur er til,“ segir prófessor H. L. A. Hart, „þá er a. m. k. einn náttúru- legur réttur til — jafn réttur allra til frelsis," þ. e. a. s. hvers konar frelsisskerðing þarfnast réttlætingar og það að hafa rétt til að tak- marka á einhvern hátt frelsi annars, merkir, að slík réttlæting sé til staðar.2-’ Það væri efni í aðra ritgerð að lýsa nákvæmlega sjónarmiðum, sem lúta að frelsi og kúgun kvenna og máli skipta í sambandi við rétt til fóstureyðinga eða bann við þeim, en rétt er að geta þess, að nýlegir dómar í Bandaríkjunum, sem áður var getið, byggja að mestu á frelsi konunnar. Þar er talið hennar einkamál, hvort og hvenær hún elur börn, eins og annað, er varðar fjölskyldu og kynlíf er einkamál; hún hafi rétt til að ráða framtíð sinni, þ. e. a. s. á hvern hátt hún þroski og tjái hæfni sína, áhugamál, smekk og persónuleika; og henni sé frjálst að gæta hreysti sálar og líkama, hún þurfi ekki að þola erfiði né þvinganir, og hún hafi ferða- og hreyfifrelsi. 1 Danmörku leggur löggjafinn hins vegar sívaxandi áherslu á jöfn tækifæri til að njóta frelsis, og ef annars konar löggjöf, þjóðfélagsleg úrræði eða breyting hugarfars séu ekki tiltæk eða megni ekki að bregða misrétti eða bæta vanda, þá sé ekki réttlætanlegt að banna fóstureyðingu. Ég sagðist í upphafi vilja reyna að gera grein fyrir siðfræðilegum ágreiningi um fóstureyðingar. Hins vegar myndi ég ekki fjalla um lagasetningu um efnið og hinar ýmsu ástæður, sem að henni kynnu að hníga. Það er þó ekki úr vegi að enda þetta spjall með því að minnast á atriði, sem liggur á mörkum laga og siðfræði. Varðar það þó ekki réttmæti fóstureyðinga, heldur siðferðilegar takmarkanir rík- isvaldsins við setningu strangra laga. Höfundur þessarar röksemda- færslu er Roger Wertheimer, prófessor við Háskólann í New York,23 og byggist hún á þeirri forsendu, að örðugt sé eða jafnvel ókleift að sýna fram á, að fóstur sé fullgild mannleg vera. Wertheimer hugsar eitthvað á þessa leið: Tilvera og öll völd rík- isins yfir þegnunum réttlætast af því, að þegnarnir geti fallizt á þessi völd með skynsamlegum rökum. Það væri óskynsamlegt af þegnunum að veita ríkinu völd, sem ókleift væri að verja með skynsamlegum rökum. Ríkið hefur því sönnunarbyrðina fyrir réttmæti athafna sinna. Nú er enginn vafi á því, að fóstureyðingalöggjöf skerðir frelsi þegn- anna og hamingju þeirra með ýmsum hætti. Slík lög þurfa ekki að vera sjálfkrafa óréttlætanleg, en ríkinu ber skylda til að sýna fram 28

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.