Tímarit lögfræðinga - 01.11.1976, Síða 6

Hákon Guðmimdsson
fyrrverandi forseti Félagsdóms:
FÉLAGSDÓMUR
I.
1 samskiptum launþega og vinnuveitenda og í átökum þeirra um
kaup og kjör er í nútíma vinnumarkaðsrétti gerður greinarmunur á
tvennskonar ágreiningi eða vinnudeilum.
Annarsvegar er svokallaður hagsmunaágreiningur, þ.e. hvaða kjör
skuli gilda í samskiptum aðilja vinnumarkaðarins. I þeirri baráttu er
aðiljum heimilt að beita tilteknum lögmætum þvingunaraðgerðum, og
er vinnustöðvunin þar öflugasta vopnið með stoð í því félagslega valdi,
sem samtök aðilja vinnumarkaðarins hafa nú öðlast. Stjórnvöld eða
dómstólar hafa ekki bein afskipti af þessum átökum, að því undan-
skildu, að sáttasemj arar nefndir af opinberu valdi hafa milligöngu um
samninga samkvæmt þeim lagaréglum, sem um störf þeirra gilda.
Stöku sinnum kemur þó löggj afarvaldið einnig til skjalanna og ákveð-
ur með lögum, að tiltekin vinnudeila skuli leyst með gerðardómi, eða
lögtekin er miðlunartillaga sáttasemjara og hún látin gilda sem kjara-
samningur, ýmist um ákveðinn tíma eða aðiljum er gefinn kostur á
uppsögn eftir tiltekinn tíma.
Sér í flokki er Kjaradómur, er settur var á stofn með lögum nr.
55/1962, nú lög nr. 46/1973, um kjarasamninga opinberra starfsmanna.
Hann ákveður laun tiltekinna opinberra starfsmanna þegar ekki geng-
ur saman um kaup og kjör þeirra og fjallar þannig einvörðungu um
hagsmunaágreining.
Hinsvegar er svo ágreiningur, sem rís út af gerðum kjarasamn-
ingum eða hliðstæðum gerningum, svo sem kjaradómum, eða skilningi
á lögum. Hér er um svonefndan réttarágreining að ræða, og er úr-
lausnarefnið þá það, hvaða rétti samningsaðili hafi þegar öðlast, hvaða
takmörkunum slíkur réttur kunni að vera háður og hvað sé inntak
hans í einstökum atriðum.
100