Tímarit lögfræðinga - 01.11.1976, Page 14

1 47. gr. vl. segir að mál, sem höfða má fyrir Félagsdómi skuli ekki
flutt fyrir almennum dómstólum, nema Félagsdómur hafi neitað að
taka það til meðferðar, sbr. 44. gr. gr. 3.
1 reynd hefur þetta ákvæði litla þýðingu. Ljóst má vera, að þegar
sérdómstóli eru fengin ákveðin verkefni til úrlausnar felur sú tilhög-
un í sér þá skipan mála, að almennir dómstólar vísa sjálfkrafa frá sér
þeim málum, sem undir sérdómstólinn falla, að því leyti sem réttur
manna til að fá úrlausn almennra dómstóla í málum sínum verður frá
þeim tekinn. Tengdur þessu atriði er Hrd. 1971, 467. Að því er Fé-
lagsdóm varðar getur hinsvegar form málsins ráðið úrslitum um það,
hvort mál verði dæmt af Félagsdómi eða almennum dómstólum. Sam-
kvæmt 2. lið 44. gr. vl. er það verkefni dómsins að skera úr ágreiningi
um skilning á kjarasamningi. Ef mál er höfðað fyrir almennum dóm-
stólum til viðurkenningar á ákveðnum skilningi á sjálfum kjarasamn-
ingnum, þá er því máli vísað frá vegna þess, að slíkt úrlausnarefni
fellur undir valdsvið Félagsdóms, Hrd. XV. 112, sjá og Fd. IV. 166
sbr. og Hrd. XXVIII. 185. Sé aftur á móti um mál að ræða, þar sem
dómkrafan er tiltekin fjárhæð, t.d. vegna vangoldinna launa, dæma al-
mennir dómstólar í slíku máli, enda þótt úrslit þess velti á skýringu á
ákvæðum kjarasamnings, því að almennum dómstólum er „rétt að
meta öll atriði er kaupkröfuna varða og að skýra ákvæði nefndrar
samningsgreinar", þ.e. kjarasamnings „í því sambandi", Hrd. XVII, 8.
Sjá og Hrd. Xni. 215 og XXIV. 272. I málum sem þessum dæmir Fé-
lagsdómur aftur á móti ekki og vísar þeim frá, þar sem hér er að jafn-
aði um að ræða ágreining út af ákvæðum vinnusamnings (ráðningar-
samnings). Sjá Fd. I. 92, 155 og II. 5. Undantekningu frá þessari réglu
er þó að finna í Fd. V. 212, þar sem Félagsdómur dæmir í máli, þótt
stefnt sé til greiðslu tiltekinnar fjárhæðar, en ágreningsefnið í því máli
var skilningur á ákvæðum kjarasamings, og ekki var deilt um fjár-
kröfuna sjálfa.
4. Auk þeirra verkefna, sem lögð eru undir dómsvald Félagsdóms
samkvæmt 44. gr. vl„ hafa honum með sérstökum lögum verið fengin
önnur verkefni til úrlausnar.
A. Samkvæmt lögum nr. 16/1943 skyldu flest mál út af orlofsfé rek-
in fyrir Félagsdómi. Dæmdi Félagsdómur nokkur þesskonar mál árin
1944 og 1945. En það kom brátt í Ijós, að ekki var hentugt, að dómstóll
í Reykjavík færi með orlofsmál hvaðanæfa af landinu. Voru þessi mál
því tekin undan dómsvaldi Félagsdóms með lögum nr. 29/1945.
B. Með lögum nr. 70/1954 var stéttarfélögum, félögum meistara og
iðnrekenda og einstökum atvinnurekendum heimilað að leita úrskurð-
108