Ægir - 01.11.1995, Blaðsíða 50

&
Jósafat Hinriksson sjómaóur, vélstjóri, atvinnurekandi og frumkvööull hefur
ritaö æviminningar sínar, sem hann nefnir Ottalaus, og Skerpla gefur út.
Bókin er 304 bls., prýdd fjölda mynda. Skyggnst er í þessa afar forvitnilegu
sögu manns sem fékk meiri kraft og seiglu í vöggugjöf en flestum er gefinn.
I smiðju föður míns
Faðir Jósafats var sérstakur maður.
Hann rak eldsmiðju á Norðfirði, var tm-
rœkinn aðventisti, stundaði sjóböð og
lyftingar og ói syni sína upp í ströngum
aga. Strákarnir byrjuðu snemma að
vinna í smiðjunni.
Við bræðurnir vorum aldir upp í
smiðjunni og snemma vorum við látnir
vinna fullorðinna manna verk. Við
smíöuðum sjálfir fiskistingi og fiski-
gogga. Hvert stykki í tveimur eða þrem-
ur hitunum í glóandi aflinum og þótti
það góður árangur. Þannig verkefni
leystum við þegar við vorum innan við
fermingu og höfðum ánægju af. Að lóða
saumana á reykrörum og lóða eða
hnoða í potta og pönnur fyrir húsmæð-
ur var algengt verk. í þá daga var ekki
verið að henda slíkum matarílátum,
Við Jens unnum mikið við að slá
fram heitt járn úr eldinum. Það var stór
hluti verkanna. Faðir okkar raöaði okk-
ur bræðrunum upp þar sem honum
þótti best og svo var byrjað. Ég var með
minnstu sleggjuna, Jens með stærri og
faðir okkar með þungan slaghamar og
þarna slógum við feðgarnir í takt á heita
járnið. Mér er sem ég sjái í dag þvílíka
taktvinnu sem þetta var hjá okkur
þremur. Það var ekkert verið að spyrja
hvort við kynnum verkið. Ef um stór-
smíði var að ræða þurfti að hita járnið í
miklum eldi, glóandi járnið tekið úr
eldinum, lagt á steðjann og slegið til af
okkur þremur. Járnið var þannig slegið
til og formað. Var þetta góð kennslu-
stund og spennandi tími. Það voru líka
margir karlar sem komu í smiðjuna til
þess eins að horfa á okkur.
Strax fyrir ferminguna mína hélt ég á
og vann með sleggju. Hélt laust um
sleggjuskaftið með hægri hendi, rétt við
hausinn, og lét svo höndina renna laust
upp eftir sleggjuskaftinu frá hausnum
þegar höggið lenti á heita járninu. Það
má ekki ýta sleggjuhausnum niður á
Jósafat Hinriksson við teikniborðið i
Iðnskólanum í Neskaupstað 1949.
járnið sem verið er að hamra. Þarna
lærði ég líka að skaftið á járnsmiðs-
hamri á aö vera styttra en skaftið á
hamri trésmiðs. Viö járnsmíði reiðir
maður slaghamarinn eða sleggjuna og
heldur fast utan um skaftið á meðan, en
þegar hamarshausinn skal lenda á járn-
inu slakar maður á. Það væri þreytandi
fyrir hendur og handleggi að taka á sig
þann titring sem ella yrði. Öðru máli
gegnir í trésmíði. Smiðurinn er kannski
að reka niður nagla og þá þarf hann að
fylgja neglingunni vel eftir.
í smiðjunni vann ég oft mikið þegar
ég var ekki að vinna annars staðar. Eitt
sinn á mjög fallegum sumardegi var ég í
smiðjunni, líklega um 12 ára gamall, og
haföi reyndar hugsað mér að fara út í
náttúruna og leika mér. Ég spurði föður
minn hvaða verkefni ég ætti að vinna,
bora járn, snitta bolta og þar fram eftir
götunum. Hann setti fyrir mig verkefni
og þá spuröi ég: „Og hvað svo", og
hann bætti þá ööru verkefni við og enn
öðru. Að því loknu spurði ég: „Er það
þá komið?" Hann svaraði játandi og var
kíminn á svip.
Ég setti kraft í mig, lauk þessum verk-
efnum á góðum tíma. Svo læddist ég út
úr smiðjunni án þess að ræða við föður
minn eða kveðja. Kom mér út í sólina,
fann leikfélaga mína og eyddi með
þeim deginum. Þá höfðu jafnaldrar
mínir engan starfa eða verk að vinna.
Daginn eftir sagði faðir minn við
mig: „Þú varst fljótur út úr smiðjunni í
gær."
„Já," sagöi ég, „en ég var búinn með
verkefnin."
Meiri krít!
jósafat segir margar sögur afmönnum
sem hann hefur kynnst á lífsleiðinni.
Margar þeirra fjalla um hrausta menn,
aðrar um sjógarpa og sumar eru sagðar
til skemmtunar.
Það urðu til margar meinfyndnar
sögur um Stefán Stefánsson, afa Kon-
ráðs Óskars Sævaldssonar. Ein var þann-
ig að skipstjóri og stýrimaður á Novu,
sem var norskt flutninga- og farþega-
skip, og Stefán höfðu setið saman í
gleðskap. Annar Norðmaðurinn hafði
sofnað en þegar hann vaknaði sagðist
hann hafa dreymt merkilegan draum.
Hann var svona: Þeir þrír voru allir sam-
an á leiö til himna. Þeir komu að geysi-
háum stiga sem lá upp í dýrðina. Þar
var þeim afhent krít meö þeim orðum
að hana eigi þeir að nota til að skrifa á
tröppurnar syndir sínar og svo er þeim
óskað góðrar ferðar. „Okkur gekk vel
upp stigann, skipstjóranum og mér,"
sagði stýrimaðurinn. „En þegar við tveir
vorum komnir langleiðina upp heyrð-
um við mikil hróp neðst úr stiganum."
Það var Stefán sem var að kalla: „Meiri
krít, meiri krít." Syndirnar hjá vininum
voru svo miklar að krítin var búin áöur
en hann komst upp stigann.
50 ÆGIR