Ægir - 01.09.1997, Qupperneq 6

Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra:
Ægir í 90 ár
Vissulega er allt breytingum und-
irorpið. Þær breytingar sem orð-
ið hafa í íslenskum sjávarútvegi, þau
90 ár sem Ægir hefur flutt fréttir af
þeim vettvangi, eru hins vegar svo
stórfelldar að það er erfitt að með-
taka í einni svipan. Níutíu ár eru
ekki langur tími í veraldarsögunni
en fyrir 90 árum var varla hægt að
tala um sjávarútveg hér á landi. Að-
eins þremur árum áður en Ægir kom
fyrst út, eða árið 1902, varð Árni
Gíslason fyrstur til að vélvæða bát
sinn „Stanley", sem hann gerði út
frá ísafirði.
Þær breytingar sem síðan hafa
orðið fram undir lok þessarar
aldar, eru svo stórstígar að
engu er líkara en þær séu
bornar uppi af reginöflum
náttúrunnar. Þeir kraftar sem
þar búa að baki eru hugvit,
kjarkur og þor þeirra sent við
sjávarútveginn hafa starfað.
Hér er ekki rúm til að rekja
sögu breytinga á skipastól og
veiðitækni en mig langar að
víkja nokkrum orðum að þýð-
ingu hafrannsókna og þeirri
eðlisbreytingu sem það hafði í
för með sér fyrir nýtingar- og
fiskveiðistjórnun þegar veiðigetan,
afkastageta fiskiskipaflotans, varð
meiri en afrakstursgeta fiskistofn-
anna.
íslendingum varð snemma ljós
nauðsyn þess að ganga ekki of nærri
fiskistofnunum. Um það vitnar bar-
áttan fyrir lokun Faxaflóa með vís-
indalegum rökum og þau skref sem
stigin voru við útfærslu landhelg-
innar. Lög um vísindalega verndun
fiskimiða landgrunnsins frá 1948
mörkuðu þar tímamót og urðu
grundvöllur frekari útfærslu land-
helginnar.
Lengst af öldinni var það lögmál í
gildi að aflann mætti auka með því
einu að fjárfesta meira. Margir töldu
að þegar íslendingar sætu einir að
nýtingu 200 mílna efnahagslögsög-
unnar yrði þar nægur afli fyrir alla.
Þetta reyndist tálsýn.
Veiðigetan var orðin það mikil að
frjálsar og óheftar veiðar leiddu til
ofveiði og óhagkvæmni og hrun
hefði blasað við með alvarlegum af-
leiðingum fyrir lífskjör á íslandi ef
ekki hefði verið gripið til takmark-
ana. Það var gert og veiðar hættu að
vera frjálsar og urðu háðar leyfum.
Þetta var alger grundvallarbreyting.
Afleiðingar hennar eru oft ranglega
taldar vera fylgifiskar ákveðinna að-
ferða við fiskveiðistjórnun, en þetta
er í raun sjálfstætt mál.
Jafn brýnn áhrifavaldur á lífskjör
þjóðarinnar og fiskveiðistjórnun er
verður aldrei óumdeildur. Hér hefur
þess verið freistað að nýta kosti frjáls
markaðskerfis innan þeirra líffræði-
legu takmarkana sem við blasa. Kerfi
varanlegra og framseljanlegra ein-
staklingsbundinna veiðiréttinda,
byggt á veiðireynslu, hefur bæði
stóraukið framleiðni í atvinnugrein-
inni og auðveldað okkur að
halda veiddu magni við hin
fyrirfram ákveðnu mörk.
Rekstrarafkoma hefur því
batnað meira að segja á með-
an við gengum í gegnum
tímabil mikils niðurskurðar
þorskaflaheimilda. Um leið
sjáum við sterk teikn um það
að sá mikilvægi stofn sé að
rétta úr kútnum.
Starfsumhverfi sjávarútvegsins
hefur gert honum og sam-
starfsgreinum hans kleift að
ná þeirri stöðu að íslendingar
eru leiðandi í heiminum á flestum
sviðum sjávarútvegs. Ekki sem verst
á 90 árum.
Ægi og útgefanda hans, Fiskifélagi
íslands, sendi ég góðar kveðjur á
merkum tímamótum.
„Starfsumhverfi sjávarútvegsins
hefur gert honum og
starfsgreinum hans kleift að ná
þeirri stöðu að íslendingar eru
leiðandi í heiminum á flestum
sviðum sjávarútvegs."
6 ÆGIR