Ægir - 01.09.1997, Blaðsíða 63

SAMLEIÐ MEÐ ÍSLENSKUM SJÁVARÚTVEGI
í dag er víða um heim að finna afurðir
sem vottaðar eru samkvæmt lífrænum
vottunarkerfum. Til eru alþjóðleg sam-
tök lífrænt ræktandi bænda og fram-
leiðenda, International Federation of
Organic Agricultural Movement og
segja má að neytendur víða um heim
þekki hugtakið „organic" sem tryggt
vörumerki. Samtökin hafa lagt fram
rammareglugerðir um framleiðsluað-
ferðir í mörgum búgreinum sem hafa
verið samþykktar í Evrópu og víðar.
Ætlast er til að hver þjóð hafi sitt eigið
vottunarkerfi þar sem tillit er tekið er
til staðhátta. Ekki hefur ennþá verið
lögð fram rammareglugerð um fisk-
veiðar en íslensku lögin og reglugerð
um fiskveiðar eru nú til skoðunar hjá
samtökunum.
Matvælamiðstöðin Island
Baldvin Jónsson segir að íslendingar
verði alltaf að minnast þess að þjóðin
er fyrst og fremst matvælaframleiðslu-
þjóð. Gjaldeyristekjur komi að lang
stærstum hluta af útflutningi sjávaraf-
urða og að öðru leyti sé þjóðin sjálf-
bær í matvælaframleiðslu.
„Við sjáum æ fleiri hefja umræðu
um þessi mál og þeir tala ekki bara um
náttúruna og sérstöðu okkar heldur
um gæði matvæla. Umræða í kjölfar
kúariðufársins í Evrópu er núna kom-
in af stað í Bandaríkjunum og þar í
landi eru menn farnir að fjalla um
hvernig nautakjöt er framleitt með
skepnum sem lifa nánast á úrgangi
sjálf síns. Dýrin eru fóðmð á hænsna-
skít sem blandaður er pappír og ýms-
um lífrænum úrgangi og svo er nánast
ekkert eftirlit með hvernig meðferðin
er á þessu „fóðri". Bandaríkjamenn,
sem hingað til hafa nánast eingöngu
spurt um verð, eru nú að opna augun
fyrir gæðum matvælanna sem þeir
framleiða og tengslum matvælanna
við ýmsa þá sjúkdóma sem eru að
koma upp. Offituvandamálið er
stærsta heilbrigðisvandamál Banda-
ríkjanna og núna eru menn farnir að
rekja þann vanda til þess að heilbrigði
Neytenclur krefjast í vaxandi mceli
upplýsinga um hvort matvœlaframleiðsla
er í sátt við náttúruna.
Mytid: Þorgeir Baldursson
matvælanna er ekki nægilega mikið.
Með þetta í huga er rétt að staldra við.
Núna hefur bandarískum stjórnvöld-
um tekist það afrek að fá tóbaksiðnað-
inn til að beygja sig og að mínu mati
verður matvælaiðnaðurinn næstur í
röðinni. Og þá gildir það sama hvort
heldur er um að ræða sjávarútveg eða
landbúnað, það verður spurt um alla
þætti, allt frá veiðum á fiski eða fram-
leiðslu á kjöti alla leið inn á borð neyt-
enda," segir Baldvin.
Umræða um hollustu matvæla á
eftir að margfaldast
-Hvar stöndum við íslendingar með
okkar sjávarfang þegar kemur að þess-
ari umræðu?
„Við stöndum vel að vígi. Mín
sannfæring er sú, eftir að hafa skoðað
þessi mál undanfarin ár, að á næstu
10-15 árum muni umræðan um inni-
hald matvæla og mikilvægi hollust-
unnar margfaldast. Það mun koma
fram skýlaus krafa um að matvæli
verði vottuð með mismunandi hætti.
Neytendur munu leita eftir hvort við
framleiðsiu matvæla hafi verið notaðir
hormónar, þeir munu spyrja hvort
gengið hafi verið of nærri fiskistofn-
um eða auðlindum í hafinu. En að
sama skapi munu neytendur gera sér
ljóst að þeir verða að borga sanngjarnt
verð fyrir fyrir þær afurðir sem eru
vottaðar fyrir heilbrigði, hreinleika og
hollustu. Þegar kostnaður heimilanna
í mat hefur lækkað á undanförnum
árum en kostnaður við heilbrigðis-
þjónustuna hækkað þá held ég að fólk
spyrji sig hvort heilbrigðari matvæli
séu þá ekki leið til forvarna á sviði
heilbrigðisþjónustunnar. Nú þegar eru
til neytendur út um allan heim sem
vilja borga hærra verð fyrir betri vörur
og útgangspunktur í framleiðslu á líf-
rænum matvælum er að neytendur
séu tilbúnir til að borga 15-20% hærra
verð að meðaltali. En það er ekki óal-
gengt að neytendur borgi allt að 40-
50% hærra verð fyrir þessar vörur. Og
við sjáum að í heilsubúðum hér á ís-
landi er fólk að borga mun hærra verð
fyrir vottuð matvæli. Við getum þess
vegna sagt sem svo; ef við höfum
neytendur sem eru tilbúnir til að
borga hærra verð fyrir vottuð matvæli
frá íslandi þá hlýtur það að vera sókn-
arfæri í útflutningi. En um leið verður
t.d. íslenskur landbúnaður að upplýsa
sína neytendur um að hér eru vörurn-
ar framleiddar á skynsamari hátt en
víða annars staðar, matvæli sem hafa
ekki skaðleg áhrif á heilsu fólks. Og
það sama gildir um sjávarútveginn."
Aukin tengls sjávarútvegs
og landbúnaðar
Baldvin bendir á að í mörgum löndum
séu landbúnaðar- og sjávarútvegsmál
undir sama ráðuneyti, til að mynda í
Danmörku, þar sem er eitt matvæla-
ráðuneyti.
„Ég held að þessar greinar eigi
miklu meira sameiginlegt hér á landi
en hingað til hefur verið horft á. Þær
geta lært af reynslu hverrar annarar, til
að mynda í markaðsmálum og vottun-
armálum. Vottunarstofur fyrir fisk
ÆGÍU 63