Ægir - 01.09.1997, Page 46

90 ára
annað sé fest í sjávarútveginum og eitt
af því er sjálft kvótakerfið. Fjárfesting
almennings og kvótakerfið er jrannig
orðið samtvinnað hvort öðru. Fram-
undan tel ég vera að starfsfólki í
greininni muni sjálfsagt eitthvað
fækka á næstu árum en ég sé einnig
fyrir mér að meiri úrvinnsla þróist og
að fullvinnslan muni skapa ný störf en
tæknin muni samt leysa manns-
höndina af hólmi í fjölmörgum
tilvikum. Og þegar talað er um fjölda
starfa í sjávarútvegi hér á landi þá er
vert að hafa í huga að aðeins rúmlega
10% vinnuaflsins eru bundin
sjávarútvegi en þessi 10% og það fólk
sem sinnir þjónustu við sjávarútveginn
skilar 75-80% tekna af vöruút-
flutningi," segir Arnar.
Hann segist gera sér fulla grein fyrir
að á kvótakerfinu þurfi sífellt að gera
einhverjar breytingar og menn sjái í
hendi sér að vegna kvótakerfisins verði
erfiðara fyrir nýja aðila að koma inn í
greinina. „Ef við hefðum ekki sett á
kvótakerfið við þær aðstæður sem voru
árið 1983 þá værum við í annarri stöðu
í dag. Kerfið hefur sannað gildi sitt,
ekki síst á undanförnum árum þegar
menn hafa þurft að grípa til aðgerða til
að hagræða í rekstri sínum. En það er
ekki fyrr en á allra síðustu árum sem
svona mikið verðmæti fór að myndast
á bak við úthlutunina í kvótakerfinu
en því má ekki gleyma að það er
markaðurinn sjálfur sem býr til þetta
verðmæti með því að verðleggja
hlutabréf í sjávarútvegsfyrirtækjunum
svona hátt."
Arnar bendir á að eitt af athyglis-
verðum atriðum á síðari árum sé að
starfsfólki í fiskvinnslu hér á landi
hefur fækkað á 10 ára tímabili úr 10
þúsundum niður í tæplega 6 þúsund.
Þetta tengist fyrst og fremst samdrætti
í botnfiskaflanum, tæknivæðing kemur
einnig við sögu og loks hefur flutn-
ingur vinnslunnar út á sjó haft mikið
að segja.
Breyting á síðari árum er einnig
tilkoma fiskmarkaðanna og hins frjálsa
fiskverðs sem Arnar segir að hvort
tveggja hafi orðið til þess að
miðstýring stjórnvalda í afkomu-
málum sjávarútvegsins hafi orðið
óframkvæmanleg.
„Þessa undanfarna áratugi hefur því
breytingin verið gífurleg. í upphafi
aldarinnar, nákvæmlega þegar Ægir
byrjaði að koma út, voru vélbátarnir að
koma, sjávarplássin að byrja að
byggjast upp og í kjölfarið komu mörg
stór skref fram á við í þróuninni og
sem betur fer er ekki séð fyrir endann á
henni. Við höfum því tvímælalaust
verið að ganga götuna til góðs."
Sævar
Gunnarsson
formaður Sjómanna-
sambands íslands:
„Hvalamálið það
eina þar sem okkur
hefur borið afleið “
„Jú, ég tek undir að við höfum gengið
til góðs götuna fram eftir veg í öllum
skilningi hvað varðar íslenskan sjávar-
útveg síðustu 90 árin. Það hefur margt
breyst á þessum tíma og bara á þeim
tíma sem ég man þá hafa orðið gríðar-
legar sveiflur en á sama tíma endalaus
framþróun. Ég er þeirrar skoðunar að
við séum á réttri leið, við þurfum að
stýra veiðum þó að aftur sé til staðar
ágreiningur um með hvaða hætti stýr-
ingin eigi að vera. Mér finnst verndun-
arsjónarmiðið ráða mestu, þ.e. að fiski-
stofnarnir verði byggðir upp þannig að
við getum lifað af þeim í framtíðinni.
Það er númer eitt, tvö og þrjú í mínum
huga," segir Sævar. Hann bendir samt
á að merkilega mörg atriði varðandi
hafið í kringum landið hafi íslendingar
ekki vitneskju um.
„Við vorum að veiða fram yfir 1980
á bilinu 350 til 450 þúsund tonn af
þorski á ári og allt virtist vera í himna-
lagi. Þetta gengur ekki núna og ég velti
til dæmis fyrir mér hvaða skýringar
kunni að vera á því að klak skuli mis-
farast í 10 ár. Það hlýtur að vera eitt-
hvað viðvíkjandi náttúrunni, hvort
sem breytingar eru af manna völdum
eða ekki. Sömuleiðis staldrar maður
við sveiflurnar í síldinni. Hún var gríð-
arlega mikil á fimmta áratugnum,
hvarf á þeim sjötta og svo var sjöundi
áratugurinn toppur en síðan hvarf síld-
in aftur en er enn að ná sér á strik.
Loðnan hefur líka verið sveiflukennd
en var ekki veidd fyrir 1967-68 að
neinu marki. Á 10 ára fresti hrinur hún
án nokkurra skýringa þannig að af
þessu má sjá að við erum langt frá því
að ráða við alla hluti í sjónum í kring-
um okkur. En við eigum að stýra þess-
um málum, stjórna því sem við tökum
úr fiskistofnunum en ég vil staldra við
það atriði sem við höfum trassað á
undanförnum árum. Þetta eru hval-
veiðarnar. Við hreinlega verðum að
taka okkur á og skilja að við getum
ekki verið í samkeppni um afla við
hval sem ekkert er veiddur og nýttur.
Við verðum að manna okkur upp í
hvalveiðar áður en hvalurinn étur okk-
ur út á gaddinn. Við verðum að reka
áróður fyrir því að hvalveiðar verði að
hefja hér við land til að raska ekki jafn-
væginu í stofnunum í hafinu. Og sú
umræða að ekki sé hægt að veiða hval
á sama tíma og hvalaskoðunarferðir
njóta vaxandi vinsælda er mesti mis-
skilingur. Að mínu mati erum við í
þessu máli á rangri leið en um flest
annað höfum við gengið götuna til
góðs í sjávarútveginunr síðustu áratug-
ina."
Sævar segir starf íslenskra sjómanna
hafa gjörbreyst á undanförnum áratug-
um og þegar komið er að aldamótum
er líka við hæfi að spá fyrir um sjó-
mannslíf á nýrri öld.
46 ÆGIR