Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1918, Blaðsíða 37

35
ekki verið höfundinum samþykkur í sumum greinum. í
ritgerð þessari kennir mjög þess frjósama imyndunarafls, er
einkennir svo mjög allflest rit próf. Ólsens, samfara framúr-
skarandi skarpskjrgni, dómgreind og tengigáfu, sem gerir
það að verkum, að ýmsir kaílar í riti þessu verða svo sann-
færandi og lirífandi, að menn geta lesið þá aftur og aftur
sjer til lærdóms og ánægju. Hver sá maður, sem ber nokk-
urt skyn á mannlýsingar í sagnaritum, mun með óblandinni
ánægju lesa lýsingar próf. Ólsens á aðalforvigismönnum
þeirra trúar- og sljórnarstefna, er þá áttust við hjer á landi,
þvi að þær eru yfirleitt snildarlegar. Og enginn getur að
vorri hyggju skilist svo við þetta rit, að hann sannfærist
ekki um þá niðurstöðu, sem próf. ólsen kemst að, að
kristnitakan hafi verið fult eins mikið sprottin af stjórnar-
farslegum eða pólitískum hyggindum eins og trúarlegum
áhuga — haíi með öðrum orðum verið eins konar »miðl-
un« milli hinna fornu og nýju höfðingja til þess að raska
ekki friðnum i landinu.
Þá er að minnast á hinn mikla ritgerðabálk próf. Ólsens
Um ajstöðu Landnámu iil ijmissa íslendingasagna, svo sem
Egils sögu, Hœnsa-Póris sögu, Eyrbyggja sögu, Laxdœla
sögu og Gull-Póris sögu. Eru þær ritgerðir allar skráðar á
dönsku og prentaðar í »Aarboger for nordisk Oldkyndighed
og Historie« á árunum 1904—10. Tilefnið til þessara ritgerða
er það, að próf. Ólsen, eins og raunar flestir vísindamenn
nú á dögum, telur frumstofn Landnámu hið elsta og á-
byggilegasta heimildarrit að fornsögu vorri, annað en ís-
lendingabók, þó að nú sje orðið að ýmsu leyti örðugt að
greina frumtextann frá öðrum óábyggilegum aðskotasögum.
Er það ætlun próf. ólsens, að i handriti því af Landnámu,
er nefnist Melabók, geymist leifar af hinum elsta og óbrjál-
aðasta sögutexta, þó að handritið í þeirri gerð, sem nú ligg-
ur fyrir, sje tiltölulega ungt og að ýmsu leyti gallað. Munu
ýmsir vera komnir á skoðun hans um það mál nú, þó að
hingað til hafi verið lagt meira upp úr handritum þeim,
sem geymsl hafa í Sturlubók og Hauksbók, enda eru þau