Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1933, Blaðsíða 8

6
lenzkum skáldskap á niðurlægingartímum íslands. Það er
eins og samhengi íslenzkra bókmennta hangi hér á bláþræði
og sé að slitna i sundur. Islenzk tunga og íslenzk menning
eru svo nátengd hvort öðru, að ekki verður greint á milli. ís-
lenzk þjóðsál, er mótast liefir við eld og ís og þúsund ára
baráttu, endurspeglast í hrynjandi málsins, í orðavali, i setn-
ingaskipan, í beygingum og breytingum málsins. En svo er
fyrir þakkandi, að á öllum tímum liafa verið uppi merkis-
berar málsins, er hafa verndað hinn lieilaga arf fortíðarinn-
ar, tungu vora, og auðgað hana að myndgnótt og hreimfeg-
urð. Hver snjall rithöfundur, er þjóð vor hefir eignazt, liefir
átt sinn þátt í að fága þenna gimstein vorn, sem endurspegl-
ar íslenzka liugsun í ótal litum og flötum. É(g þarf ekki að
minnast á liin sígildu rit fornaldarinnar. En þegar hnign-
unin bjrrjar, rísa skáld og fræðimenn upp og syngja íslenzkri
tungu lof. Eysteinn munkur, höfundur Lilju, kveður:
Fyrri menn, er fræðin kunnu
forn ok klók af heiðnum bókum,
slungin mjúkt af sínum kóngum,
sungu lof með danskri tungu,
í þvílíku móðurmáli
meir skyldumz ek en nökkur þeira
hrærðan dikt með ástarorðum
allsvaldanda kóngi at gjalda.
Og enn kveður Eysteinn:
Beiði ek þik, mær ok móðir,
mínum at fyr umsjá þína
renni mál af raddartólum
réttferðugt í vísum sléttum.
Þegar Jón Arason var kjörinn biskup, var honum brugðið
um það, að hann kynni ekki latínu, og orti hann þá hina al-
kunnu vísu sína:
Latína er list mæt,
lögsnar Böðvar,
í lienni ég kann
ekki par, Böðvar —