Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2008, Page 183

túlkun á fjölgeisla- og endurkastsmælingum frá hafsvæðinu fyrir norðan
°9 austan land.
Jarðskorpan og möttultinn undir íslandi og Norður-Atlantshafi. Flæði
skorpu og möttulefnis varáætlað út frá stefnuhneigð bytgjuhraða.
Þykktardreifing jarðskorpunnar var könnuð. Yfirborðsbytgjur voru notaðar
M að kanna mistæga uppbyggingu og ástand jarðskorpunnar. Hiti og
kvikuhlutfalt var áætlað fyrir möttutinn undir ístandi og Norður-Atlantshafi.
BÍr9' og bergefnafræði
^ 9- og bergefnafræði fjaltar um myndun kviku (bergbráðar) í iðrum jarðar og
l erni9 kvikan breytist síðan á leið sinni tit yfirborðs. í því ferli kótnar kvikan og
þes)ar kristaltast og efnaskipti verða við grannbergið í gosrásinni. Niðurstaða
sa eru mjög breytilegar berggerðir storkubergs. Til skilnings á þessum
UrT1 er dreifing berggerða kortlögð og sýni skoðuð í smásjá og gerðar
Ber ®r.e'n'n9ar Þar sem greind eru aðalefni. snefilefni og samsætuhlutföll.
9sÝni eru brædd undir mismunandi þrýstingi til að tíkja eftir náttúrutegum
aðs,*ðumíkvikuferlinu.
, 6 a' rannsóknarverkefna ársins má telja:
Olerinnlyksur í kristöltum eru storknaðir dropar bergkvikunnar sem
kristallarnir uxu úr djúpt í jörðu og geta veitt einstæða innsýn í þróun
bráða frá allt að 100 km dýpi til yfirborðs. Fram var hatdið rannsóknum á
inntyksum í krómspínli og ólivíni úrýmsum pikrít-myndunum í íslensku
, rekbeltunum.
Oreiningar reikutla efna í gterinnlyksum úr jafnvægiskristöllum bergkviku
miða að magnbundinni greiningu þeirra efna. sem mynda gosmökk og
hafa marktæk áhrif á eiginleika kvikunnar, svo sem bræðslumark.
, jafnvægi kristatla og seigju.
Samsætugreiningar í bergi skilgreina upphafsefni bergs. sem erforsenda
Þess að greina á milti áhrifa eðtisefnafræðilegra ferla (kristöltun. diffrun.
htutbráðnun) og einkenna. sem rekja má til breytilegs upphafsefnis í
, Jarðmöttlinum.
Svæðabergfræði og jarðefnafræði stórra etdstöðva leitar skilnings á
samspili flekamóta, lóðréttra skorpuhreyfinga og eldvirkni. Eitt
rannsóknasviðið er margþættur uppruni stórra basatteininga (dyngjur-
sPrungugos) og annað eru mismunandi einingar einstakra etdstöðvakerfa.
Núverandi verkefni snerta Trötladyngju. Vaðöldu. Þeistareyki.
, Þjórsárhraun. Kverkfjöll. Kröftu og Öskju.
[skjarnar úr Grænlandsísnum geyma merki um eldgos. sérstaktega á
Islandi. Merkin eru bæði súrárlög vegna þéttingará gosgufum og
öskukorn. Með efnagreiningu öskunnar má rekja hana til einstakra
, etdstöðva. jafnvel ákveðinna eldgosa.
Bergfræði hnyðlinga úr jarðskorpunni og frá mótum skorpu og möttuls
Qefur upplýsingar um myndun og gerð skorpunnar. Steindasamsetning
hnyðtinga teiðir í tjós að þeir eru brot úr djúpbergi af margvístegum upp-
, runa sem hefur myndast við hlutkristöltun á teið bergkviku til yfirborðs.
Óljós mót skorpu og möttuls eru gerð úr misteitu efni sem svarar til fyrstu
fnumsteinda frumstæðrar basattkviku. Hnyðlingar mótsvara því ekki
neinni kvikusamsetningu, t.d. gabbróinnskotum skorpunnar. Hnyðtingar
eru mikilvægir fyrir samanburð htjóðhraðalíkana og bergsamsetningar við
, niismunandi hita og þrýsting.
Þegar grunnvatn streymir um jarðlög hitnar vatnið við snertingu við bergið
°9 breytist í jarðhitavatn og jafnframt hefjast umfangsmiklir efnaftutningar
~ fyrst þegar vatnið leysir upp bergið og svo þegar efni fatla aftur út úr
vatninu og fylta sprungur og hotur. Til þess að fytgjast með þessum
efnaftutningum hafa Strontíum-samsætur gefið mikitvægar upplýsingar
°g er nú unnið að því að mæta stíkar samsætur í vatni og myndbreyttu
bergi á háhitasvæðum.
Sta^/f' °9 hafísrannsóknir
hre r *3einisl aö rannsóknum á jöklum jslands. stærð þeirra, lögun. afkomu.
jöki ln^U °9 afrennsli jökulvatns. Unnið er að gerð korta af yfirborði og botni
Vat nna' mæfingum á ísflæði. afkomu og orkubúskap jökla. rennsli vatns um þá.
jök ik°rua sem bundinn er í þeim og mat á hættu sem stafar af jöklum vegna
undir aUÞa fra j^ðarlónum og lónum á jarðhitasvæðum undir jökti eða við etdgos
jokta 'S' ^innig er unnið að gerð reiknilíkana af afkomu. hreyfingu og viðbrögðum
Hel fVllð ,0ffslagsbreytingum ásamt umfangi og útbreiðstu hafíss við landið.
s u verkefni ársins voru: