Sumargjöfin - 21.04.1927, Blaðsíða 15

SUMARGJÖFIN
15
anna? Hver leyfir sjer að segja, að afl-
vaki sá, er Jón Sigurðsson beitli áhuga-
málunum sinum göfugu til sigurs, hafi
verið peningar?
Landsspítalinn er að verða einslconai
Hávahöll allra landsins bygginga. Voru
peningar afl þessa framtaks? Að segja
það, væri níð um þær mörgu göfugu kon-
ur, sein al' einskærum áhuga og dugnað'
hafa beitt sjer fyrir þessu vinsæla líkn-
arverki.
Nei, dæmi sögunnar sanna, að aflvak'
framkvæmdanna er ekki í ætt við aura
Mannkynsins stórvirkustu og göfugustu
mikilmenni hafa löngum fæðst, lifað , og
dáið snauðir. En engan hafa þeir átt ann-
arar handar mann — hvað þá meira —
um framtak og framkvæmdir. Aflvaki
framkvæmdanna er konungborinn. Hann
er eldmóður einbeitts ’silja, en ekki pen-
inga. Hann er að hitta engu síður hjá
smáðum en hjá dáðum mönnum. Það
gengur kraftaverki næst, hvað einbeittui
vilji getur orkað mikils, oft við ómöguleg
skilyrði, að mönnum virðist.
Enginn skilji þó orð mín svo, að jeg á
liti peninga ónýta með öllu. Jeg vil að
eins skipa þeim í annað sæti, þó að óveg
legra muni þykja.
Peningar eru löngum verkfæri í hend
mannsins, ónýtt í höndum aðburðaleys-
ingjans, eins og öll verkfæri. Þeir eru
sjálfu sjer ekkert verðmæti, heldur ávís-
un á verðmæti. Það byggir enginn hús af
bankaseðlum. Maður er viltur í stórhrk
uppi á öræfum. Hann lætur fyrirberas<
magnjnota af þreytu, sulti og kulda. At
hverju gagni kæmi það þessum manni
þótt hann fyndi fjárhirslu fulla peningum
°f margar dagleiðir væru til matar of
þúsa.
Þarfir nýja tímans eru miklar og inarg-
vislegar. Flestir munu viðurkenna þær
strfni þær lil aukins og bætts lífs. Raddirn-
ar eru háværar um fullnægingu þessara
þarfa. Oss vantar þjóðleikhús, stúdenta-
garð, þjóðkirkju, ráðhús, sundhöll, segja
þessar raddir. Og þeir, sein hafa áhuga
fyrir uppcldi, biðja um barnaskóla og bætt
uppeldisskilyrði. Jeg vil leyfa mjer að
dvelja nokkuð við hið síðastnefnda.
Uppeldi er ekki einasta fyrir framtíðina,
heldur einnig nútíðina. í dag koma marg-
ir nýliðar á vettvang og bjóða lifinu þjón-
ustu sína. í gær koinu aðrir i sömu er-
indum. Og á morgun er von á enn öðr-
um nýliðum, samkvæmt lögbundinni rás
lífsins. Hvort munar um þetta mannslið,
mun reynslan sanna. En uppeldið, sein
nýliðum þessum var fengið, veldur þar
um miklu. Það gagnar lítið glæsilegt leik-
hús og góð sundhöll, ef uppeldið skilar
mönnunum með brotna vængi og bilaða
sundfætur.
Það er úti-líf barna og umhverfi, er jeg
vildi hjer sjerstaklega drepa lauslega á.
Umhverfi barnsins er einskonar jarð-
vegur, er þ'að dregur næringu sína úr
og mótast af. Ef vel á að vera, þarf nátt-
úrlega að fara móðurhöndum um þá
mold. Gera það þannig, að það veki
blundandi gáfur barnsins og þrár. Sjá um
að það fullnægi hinuin ýmsu þörfum
barnsins, og þó einkum starfsþránni. Um-
hverfið á að hafa eitthvað að segja barn-
inu. Og það, sem það segir því, þarf að
sjálfsögðu að vera gott og göfgandi.
Hvernig er umhverfi reykvisku barnanna?
Forugar og ryksælar götur, harðar stjett-
ir, óvistleg port, og áhöld auðvitað engin
nema þau, er börnin sjálf skrapa saman
úr ruslinu. Þetta er snnnköllud steineyði-
mörk. Börnin lifa þarna á útigangi, en
eiga þó hvergi griðland. Umfarendum eru
þau til ama. Og löngum eru þau i erjum
við lögregluna. Það er bæði broslegt og
sorglegt í senn, að báðir aðiljar eru hjer
að gera skyldu sína. Lögreglan að inna