Sumargjöfin - 21.04.1927, Blaðsíða 25

sem mörkuðu dýpstu sporin. Þar sem
mannsbarn elst upp í fangi óspiltrar nátt-
úrunnar, og heyrir hana daglega tala
eina við sjálfa sig, risa ótal spurningar í
vakandi vitund þess, og krefjast svara.
Þótt fátt víeri Um skipulagsbundna
kenslu af hendi aðstandenda, þá gat alt
bjargast. Auðvitað var þetla útigangs-
uppeldi, á sinn hátt eins og hross og
sauðir höífðu áður fyrr, meðan siður var
að setja á Guð og gaddinn. Og alveg eins
og þau dóu oft úr úfciti, eins verður ekki
tölum talið hve margir urðu að andleg-
um vesaiingum á þessum útigangi. Hina
er jafnan bent á, sem voru svo miklum
kostum búnir og þrekmiklir, að þeir tirðu
ekki drepnir.
Þetta gat draslað áður fyrr. En svo
koma umskiftin, gjörbreyting á lifnað-
arháttum mikils hluta þjóðarinnar. Á
miklu skeniri tíma en einum manns-
aldri verður sú breyting, að þar sem
heita mátti að áður vaeru allir sveita-
menn, þá er nú % allrar þjóðarinnar
orðinn þurrabúðarmcnn í kauptúnum eða
bæjum, lifir á fiskisókn eða daglauna-
vinnu. Fimti hluti þóðarinnar býr hjer i
Heykjavík. Það er flest fólk, sem runnið
er upp i jarðvegi sveitalífsins. Allur þorr-
inn er hvorki snautt nje ríkt, lifir frá
hendinni til munnsins og hefur ekkert
aflögu til andlegra nautna. Nokkur hluti
fólksins er blásnauður, og einmitt sá
hlutinn er barnflestur. Foréldrarnir vinna
baki brotnu til Jiess að geta dregið fram
líf sitt og barnanna, líkamlegu þarfirnar
sitja svo gersamlega í fyrirrúmi, að
'xinna er naumast gætf. Verst af öllu er
]>ó skilningsleysið á Jxað, að börnin Jmrfi
Geira en f.æði og klæði, Jxurfi andlegrar
:<ðhjúkrunar. En það er skiljanlegt. For-
eldrunum er eðlilegl að ala börn sín upj)
með tíkum hætti og Jxeir voru aldir uj)p
Með öðrum orðum: Fólkið situr gró-
ið i gönxlum ■ erfðavenjum um upjxeidis-
aðferðir, gætir ekki mismunarins á stað-
háttuni og skilyrðum bæjalífs og sveita-
lífs, og lætur börnin alast upp á úti-
gangi.
Þetta er ekki af þvi að foreldrar sjeu
ræktarlausir við .börnin. Fjarri fer þvi.
En óafvitandi miða þeir að meira eða
minna leyti við eigin æsku og líta ekki á
hve stórkostlegur er munurinn á öllu um-
hverfi, aridlegu og líkamlegu.
Reykjavík er ekki stór, sje hún borin
saman við stórbæi annara Ianda. En hún
er nógu stór til Jxess að skapa furðu
margbreytt og inafgþætt bæjarlíf. Hjer
er komið saman bið besta og lakasta úr
þjóðinni. Bærinn er undarlegt sambland
af menningarhöfuðbóli og slorugum og
forugum fiskibæ.
Bæði í útliti og andlegu lífi ber hann
Jiess merki. — Við þessi skilyrði elst svo
þorri barnanna upp í hinu fullkomnasta
sjálfræði um framfcrði sitt. Gatan er ann-
að heimili Jieirra. Hvergi annarstaðar eiga
þau athvarf, þegar út er koinið. ()g J)ó
eru J>au þar ófriðhelg, og aðrir ófrið-
helgir fyrir þeim. Bærinn hirðir ekki um
að sjá þeim fyrir nægilegum leikvöllum.
Engir garðar eru til, þar sein þau geti
leitað inn, og verið i friði. Ekkert hæli,
ekkert annað en gatan, forug gatan og
hafnarbakkinn. Fátæku barna heimilin
verða að ýta börnunum út, út á götuna
jafnskjótt og það er hægt, það er enginn
til að gæ'ta þeirra, og heldur ekkert hús-
rúm fyrir þau til að leika sjer inni. Móð-
irin verður að hafa frið fyrir þeim til
að annast héimilisstörfin. Þau komast
furðu fljólt á lag með að bjarga sjer og
una lífinu. Frjálsræðið er svo að segja
ótakmarkað. Hvað vita börnin um það,
Jiótt einhversstaðar standi í lögreglusam-
])ykt bæjarins ákvæði um, að þau eigi
að hverfa heiin kl. 10 að kvöldi á vetrum.