Melkorka - 01.07.1950, Blaðsíða 21

stæða landi. Reynt er með dreifimiðum að
vekja hina mergsognu alþýðu til meðvit-
undar um hagsmuni sjálfrar sín. En þá kem-
ur andstæðingurinn og lofar mönnum auka-
skyrtu og gefur þeim jafnframt ofurlítið af
brauði og það sannfærir þá fljótlegar en
bréfmiði, sem þeir geta ekki lesið. En spill-
ingin og klíkuskapurinn, sem er svo al-
mennur meðal valdhafanna, er þó þyngstur
á metunum. Stúdentar í írak virðast liafa
nokkurn stjórnmálaþroska til að bera. Með-
al þeirra er bæði þjóðernishreyfing, er pré-
dikar einn þjóðflokk, ein trúarbrögð, eitt
mál og burt með útlend áhrif, og vinstri-
hreyfing, sem hefur umbætur í landbúnaði
og félagsmálum á stefnuskrá sinni og auð-
vitað jafnframt burt með erlend áhrif. í
janúarbyltingunni 1948, þegar stúdentum
heppnaðist með kröfugöngum að steypa
stjórn og þingi, tóku þessar hreyfingar
höndum saman í baráttunni. Elly Jannes
lítur svo á, að menn verði að telja það gefa
nokkrar vonir. Kvenstúdentar í írak hafa
tekið mikið stökk fram á við í þróuninni,
því að þær eru farnar að sitja við hlið karl-
félaga sinna án þess að hafa blæju fyrir and-
liti. En margar af jafnöldrum þeirra sitja
ennþá einangraðar í dyngju sinni og bíða
eftir þeim maka, sem hin harðsnúnu stétt-
arlög geta viðurkennt. í írak gilda tvenn
lög. Borgaraleg lög eru í gildi í bæjunum,
en svo hafa stéttirnar sín sérstöku lög, sem
oft stangast á við hin borgaralegu lög, t d.
hvað snertir blóðhefnd.
Kaflinn um írak er ef til vill áhrifamesti
kaflinn í þessari 400 síðna bók. Blaðakonan
notar oft tækifærið til að vitna í frásagnir
gamla testamentisins og fyrir það verður
ýmislegt lesandanum á vissan hátt kunnugt,
Joótt framandi sé. Þá fara myndavél hennar
og penni með okkur til staða, sem enginn
ferðamaður hafði áður náð að leggja undir
fót sinn. Tyrkland, fyrsta landið, sem hún
lieimsótti, liggur nokkurn spöl inn í Evr-
ópu, og lífið þar er á ýmsan hátt tengt okk-
ar lífi. Sveitin sýnir hinsvegar mjög lítið af
þeirri glæsimynd, sem einkennir borgirnar.
En menntunarstarfið í sveitinni var í aug-
um blaðakonunnar jákvæðasta uppeldis-
fræði Tyrkjanna. Hún kom einnig í stóra
bómullarverksmiðju í Kayseri. Var hún
byggð eftir rússneskri fyrirmynd og að
miklu leyti úr rússnesku efni. Agætis íbúðir
voru fyrir starfsfólkið og allt bar vott um
velmegun og félagsanda. En afturhalds-
hneigðin er rík meðal Tyrkja og þjóðfélags-
umbætur eru kallaðar kommúnismi. Hefur
þetta alvarlegar afleiðingar í för með sér
þar eins og annarsstaðar. Ekki er víst, að
menn verði settir í fangelsi, heldur geta
þeir líka orðið fyrir skoti úr byssu and-
stæðingsins.
Svo virðist sem Elly Jannes hafi kunnað
verst við sig í íran. Henni fellur ekki eyði-
mörkin og ekki heldur persnesku blaða-
konurnar, stéttarsystur hennar. Vanafestan
kemur í veg fyrir allan kunningsskap. En
hún leitar burt til afvikinna staða og þaðan
segir hún okkur einnig margt nýstárlegt.
Elly Jannes var djúpt snortin af neyð-
inni, sem hvarvetna mætti augum hennar á
ferðalaginu, og blöskraði af hvílíkri rósemi
Vesturlandamenn líta á hana. í bók sinni
reynir hún að gefa eins sanna lýsingu og
unnt er og tekur heldur broddinn af því,
sem hún segir, en að gera sig seka um hlut-
drægni.
Hún lýkur þessari heillandi bók sinni á
kafla um George Polk, ameríska útvarps-
fréttamanninn, sem var myrtur fyrir utan
Aþenu, af því að Iiann var nógu gamaldags
til að vilja vera hlutdrægnislaus í dómum
sínum um stefnu grísku stjórnarinnar. Þau
áttu tal saman eina kyrrláta kvöldstund og
þá iét hann orð falla við Elly Jannes, er
fólu í sér hugboð um bráðan dauða hans.
Hún gleymir aldrei dapurri rödd hans, er
hann sagði: „Það eru aðeins þeir, sem ekk-
ert sjá, sem komast hér áfram til lengdar,
því að þeir eru þjónustusamleg verkfæri.
Maður þyrfti að geta lokað augunum." En
hann gat það ekki, segir hún, og þessvegna
MELKORKA
47