Melkorka - 01.12.1961, Page 24

en hitt veit ég að í Indónesíu er þessu ekki þannig
farið. Þar er kotian raunverulega rniklu frjálsari en
hér. í'fyrsta lagi er mjög auðvelt fyrir hjón að skilja,
ef þau eiga ekki skap saman, og sumpart er aklrei nein
fyrirstaða frá yfirvaldanna hálfu, en það sem cr mikil-
vægast, hjónum þarf aldrei að finnast þau vera bund-
in vegna barna sem þau eignast. Það er afi og amma
sem sjá um þau með glöðu geði. Og þeim er vel borgið
hjá þeim. Fjárhagslega hliðin er hcldur aldrei neinn
þröskuldur f vegi. Þar cr fjölskyldan áhrifamikil og svo
rótgróin stofnun, að sú kona sem skilur við mann sinn
getur næstum undantekningarlaust gert ráð fyrir fjár-
hagslegri aðstoð frá fjölskyldu sinni.
En nú megið þið ekki halda að hjónaskilnaðir séu
almennari af því hversu auðvelt er fyrir hjón að skilja.
Það er öðru nær. Hjónaskilnaðir cru áreiðanlega miklu
sjaldgæfari í Indónesíu hcldur en hjá okkur á Norður-
löndum. Þar vita menn nefnilega hve auðvelt er að
segja skilið hvort við annað, ef óánægja ríkir hjá öðr-
um hvorum aðila hjónabandsins, og það verður til
þess að hjónin koma fram af meiri kurteisi hvort við
annað. Og þcgar alltaf er Ieitazt við að hegða sér sem
bezt og taka tillit hvort til annars vcrða sjaldnar á-
rekstrar en þar, sem hjón finna að þau eru reyrð sam-
an óleysanlcgum böndum og geta sýnt hvort öðru
megnasta hrottaskap án þess að eiga á hættu að annar
hvor aðalinn yfirgefi hinn.
Hvað viðvíkur peningum sem ætlaðir eru til heim-
ilishalds í Indónesfu, hefur konan öll fjármál fjölskyld-
unnar með höndum. Ef sá hluti þjóðarinnar á f hlut
er stundar akuryrkju, þá er konan einráð yfir hrís-
grjónaakrinum. Og hrísgrjónaakurinn er auðvitað að-
altekjulind fjölskyldunnar. Allur annar afrakstur jarð-
arinnar og alidýranna fer beint 1 hendur húsmóðurinn-
ar. Ef eiginmaðurinn er embættismaður eða launþegi,
afhendir hann konu sinni öll laun á útborgunardag-
inn. Hún stjórnar svo fjármálum fjölskyldunnar og
gefur manninum þá vasapeninga scm hann kann að
þarfnast. Eftir því sem ég bezt veit, verða engir árekstr-
ar innan fjölskyldunnar út af peningamálum.
í Indónesfu er litið svo á að starfið á heimilinu,
uppeldi barnanna og allt sem viðvíkur fjölskyldumál-
um, sé það sem mestu máli skipti, hið þýðingarmesta f
lifinu. Að afla fjár til að standa straum af fjölskyldu
sinni er auðvitað nauðsynlegt, en aldrei litið á það sem
takmark í sjálfu sér, aðeins ill nauðsyn. Húsmóðirin
er miðdepill fjölskyldunnar og sú sem ákveður hvern-
ig hlutirnir eiga að vera, þvi það cr hún sem hcfur
fjármálin með höndum.
Húsmóðurstaðan er því mest eftirsótt, mesta virð-
ingar- og heiðursstaðan. Menn finna einnig að hún er
sú þýðingarmesta. En þessu höfum við gleymt eða ef
til vill aldrei vitað hér á Vesturlöndum.
Þjóðfélag scm er rcist á fjölskyldum með veikum
ættartengslum verður i sjálfu sér aldrei sterkt. Aftur á
móti þjóðfélag sem mótast af fjölskyldum með svo
sterkum ættarböndum, að samheldnin rofnar aldrei,
verður svo ómóttækilegt fyrir ytri áhrif að það hagg-
ast hvorki á ófriðartfmum né í stjórnarbyltingum. Það
hefur maður séð í Indónesíu.
Það er algengt að indónesískir karlmenn hjálpi til
við hússtörfin. Að líkindum er þetta gömul venja, því
aldrei hef ég heyrt að slfkt þætti ósamboðið virðingu
karlmannsins, eins og að minnsta kosti áður fyrr var
haldið fram hér á landi. Ef eiginmaðurinn stundar at-
vinnu utan heimilisins, sjá konurnar venjulega um
öll heimilisstörfin. En ef maðurinn er ekki bundinn
allan daginn við vinnu sína, þá hjálpar hann auðvitað
til á heimilinu, bæði við matreiðslustörf og barna-
gæzlu. Það á sér stundum stað, að eiginmaðurinn sér
algerlega um heimilishaldið, ef konan hefur smáverzlun
eða eitthvað þessháttar. Aldrei hef ég heyrt talað um
að slíkur maður hefði konuríki.
Ég veit það ekki með vissu, en það er mjög trúlegt
að til forna hafi móðurveldi verið í Indónesíu. Ótal
margt f þjóðfélagsháttum bendir til þess. Á Borneó og
Súinatra eru þjóðflokkar þar sem móðurvcldi er cnn
við lýði.
Nú á dögum eru völdin opinberlega i höndum karl-
manna i Indónesiu, þar sem allir eru múhameðstrúar
og er það i sambandi við trúarbrögðin. En aldrei hafa
þessi trúarbriigð fengið konur Indónesíu til að hylja
andlit sín eða fara inn í kvennabúrin eða sætta sig
fríviljuglega við fjölkvæni. Þær hafa yfirleitt ekki viður-
kennt yfirdrottnun karlmannsins.
Samkvæmt múhameðstrú er karlmanni leyfilegt að
eiga allt að fjórar konur. Með þessu er ætlazt til að
hann fyrir utan fyrstu konu sína, ef fjárhagur hans
leyfir, eigi að miskunna sig yfir fátækar ekkjur. Þar
að auki er það lögfest, að hann verður að hafa sam-
þykki fyrstu konu sinnar til að taka sér aðra.
í reyndinni verður það venjulega ekki öldruð ekkja,
sem maðurinn reynir að krækja f sem aðra frú, heldur
stúlka, sem er yngri en fyrsta kona. Og af þvi prestarn-
ir halda sér ekki ævinlega við bókstafinn, kcmur líka
fyrir, að maðurinn tekur sér fleiri konur án þess að
spyrja fyrstu konu sfna að þvf.
í Indóncsíu er það undantekning að maður eigi
meira en eiiia konu. í sveitarþorpinu þaðan sem konan
mfn er, og ég sjálfur hef átt heima í fjögur ár, eru
aðeins fimm menn sem hafa fleiri en eina konu. í þessu
þorpi búa yfir fjögur þúsund manns.
88
MELKORKA