Vesturland - 24.12.1961, Blaðsíða 11

VESTURLAND
11
ingahnappur. Alls staðar þrífst
hann, — jafnvel í fjörusandinum
innan um það, sem sjórinn endur-
sendi landjörðinni: kindarkjamma,
herðablað úr kú og hauskúpuna af
Trygg gamla, sjávarsorfna og
hvítþvegna með eina vígtönn í
efri skolti.
Allt er þetta þó fátæklegt sam-
anborið við uppskeru hafsins
sjálfs og minningar þeirra ævin-
týra, sem það skolar á yztu strönd.
Litskrúði sjávargróðursins er
vandlýst. 1 fjöruborðinu vaggar
úthafsaldan grænu og gulu blöðru-
þanginu. Raunar er það hvorki
grænt né gult, heldur í óteljandi
grængulum litasamsetningum, og
sama er að segja um stærð og
gerð þangblaðranna, — fjölbreyti-
leiki þeirra er meiri en kastað
verði tölu á. — Helzt líkjast þessir
þang- og þaraskógar birkikjarri í
haustskrúði. — Svo er það fjaran
sjálf, sandurinn, grjóturðin og
malarkamburinn fyrir ofan. Sand-
urinn er af margskonar korna-
stærð og litasamsetningum, og
fjörugrjótið slípað í forkunnar-
fínar Mnur og form. — Á milli
malarhnullunganna leynast á
stöku stað fallegir harðir jaspísar
og glerhallar. Meira segja kemur
fyrir, að hægt sé að finna þar
ekta ópala, græna og rauða eld-
ópala, en þetta er leyndarmál, sem
enginn segir frá. .
Hvert fótmál í fjörunni er ný
uppgötvun, nýr landafundur.
Þai’na er hlemmistór, vínrauður
hörpudiskur og meira að segja
samloka, og alveg óskemmd. Og
svo þessi líka gríðarstóri kuð-
ungur, meir en spannarlangur.
Igulkerabrot, krabbatrjónur og
klær eru á víð og dreif. Heill bing-
ur er á einum stað af fínspunnum
kórölum, rétt eins og snjóskafl í
klettagili, og á honum spígspora
nokkrir hálsstuttir og herðakýttir
stelkar og kroppa sér eitthvert
æti. Merkilegast er þó litskrúð
sjálfs þangsins og þaraskóganna.
Þessi Mka stóru og breiðu þang-
blöð, mannhæðarhá — og með
löngum stilk eða hala. Sum eru
eirrauð, önnur dumbrauð, eða
hvanngræn. Blöðrur þangsins eru
líka margbreytilegar, sumar ával-
ar og grænar eins og vínber, aðrar
hnöttóttar og rauðar, líkastar
kirsuberjum. — Fingrum lítillar
drengjahandar þykir gaman að
sprengja þær.
í þessum fjöruskógi fljóta und-
ur úthafsins og margt, sem ber
með sér andblæ annarra landa.
Þar er ekki átt við klofin neta-
kork, ryðgaðar kúlur, rauðmáluð
dufl eða rytjur úr banvænum
djúpsprengjum, heldur hluta úr
skipsbrú, kengi og slitur úr skips-
reiða, botn úr víntunnu, ryðgað
skrín, sem einhvern tíma kann að
hafa geymt gersemar, og kassa,
sem tjáir sig, samkvæmt áletrun,
hafa haft að geyma koníak frá
Franz.
1 malarkambinum liggur svo
sjálfur rekinn, rekaviðurinn. Það
er skógur, sem er ævintýralegri
en nokkur grænskógur í landinu
sjálfu. Smáspýtur, velktar og
tærðar af vindum og veltingi
hafsins, og svo stórtrén, sem
margir menn fá varla valdið, svo
ekki sé talað um þau tré, þar sem
miklar rótarhnyðjur fylgja. Þarna
eru samankomnar ótal trjátegund-
ir, sem rótum skutu í fjarlægum
löndum. Birki og brenni og sjálf-
ur rauðaviðurinn — það meira að
segja ríflega mannsbreiðar rótar-
hnyðjur. Sumir rekaviðsbútamir,
einkum þeir, sem lengi hafa legið
á þurru, sýnast hafa tekið á sig
kynlegustu form, sumir líkjast
mannsandlitum, aðrir skrimslum,
drekum og jafnvel fljúgandi
gömmum. Þetta eru miklir kjör-
gripir allra fjörubarna. — Þarna
liggur allur þessi rekaviður, holt
og bolt, sums staðar stöku bútar,
á öðrum stöðum heilir kestir af
stofnum. Þeir liggja þama á bei-
um svörtum sandinum eða í þara-
þembunum og á fjörugrjótinu, án
aðgerða nokkurrar mannskepnu,
þessar öndvegissúlur úr öðrum
heimsálfum og ævintýrafleytur
úthafsins mikla. Þetta fannst
drengnum, sem gekk berfættur í
fjörusandinum og tíndi skeljar og
kuðunga, alveg stórfurðulegt. Ekki
ætlaði hann að hafa það svona,
þegar hann yrði stór. Þá skyldi
öllum ævintýratrjám bjargað á
land, ekkert skyldi taka út og
týnast.
Það er komin háfjara, stór-
straumsfjara, síðasta útfallsaldan
hefur hnígið frá ströndinni. —
Nú fellur að, og senn fer aðfalls-
aldan að gjálfra við yztu skerin;
þar syndir selur og skimar til
drengsins í landi, krían stingur
sér í lygnuna, æðurinn vaggar í
mjúku ölduskvampinu, mávurinn
blakar vængjum, rauðnefjaðir
tjaldar trítla um fjömna. Salt
mengaður þangilmur fjörunnar
fyllir vitin. Maðurinn andar að sér
hafinu, því að þetta er andi hafs-
ins. — Hafið heillar í ógn og veldi,
logamjúkum línum og litanna
skrúði. — Fjaran er fótskör þess,
fyrsta lending og hinzta vör.
Gamall maður stígur upp í
áætlunarbifreið. Það er sérleyfis-
rútan norður á Strandir. Farang-
urinn er meðalstór slitin hand-
taska, sem bundið er um með
snærisspotta. Hann ætlar heim.
Hann ætlar að skilja fimm mill-
jónirnar eftir í höfuðstaðnum.
Hann Villi frá Holti má bara eiga
þær. Fyrir norðan ætlar hann að
hitta lítinn dreng, sem gengur
berfættur í fjörusandinum og tínir
sprek og skeljar. Bifreiðin leggur
af stað. Gamli maðurinn gýtur
hornauga upp í rjáfur kolakran-
ans. Hann ætlar að skilja þann
svarta eftir þarna uppi. Það fer
um hann velsælutilfinning. Hann
lygnir augum, finnur þanglykt og
heyrir gjálfur útfallsöldunnar.
Fyrir augum hans birtist stór-
straumsfjaran í allri sinni lita-
dýrð.-----------
„Þá erum við komin til Hólma-
víkur“, segir bifreiðarstjórinn.
Allir stíga út nema gamall maður
með snjáða ferðatösku, sem bimd-
in er saman með snærisspotta. —
Hann er örendur. — Á Ströndum
syngur útfallsaldan sitt óræða
þunglyndislag. Kvöldsólin roðar
þangbrúskana. — Skeljabrotunum
skolar upp í fjörusandinn, og þau
hverfa í milljónahaf sandkornanna
á hinni endalausu stórstraums-
fjöru.
★
JÓN ÞORKELSSON, bóndi á Fossi
í Grímsnesi, var merkur sæmdar-
maður, en þótti einkennilegur í
tali, enda blestur á máli og heldur
fljótfær. Sagt var að þegar hann
las guðspjallið á jóladaginn hefði
þetta komið:
„— og það boð gekk út frá keis-
aranum í öskustó, að allur heim-
urinn skyldi láta gatrífa sig.“
Guðspjallið á 4. sunnudag í
aðventu átti að hafa endað þannig:
„Þetta skeði í bröttuboru hinu-
megin jarðar, þar sem Jóhannes
drýldi.“
Á Þingvallafundi kom það eitt
sinn fyrir, að Jón ætlaði að taka
til máls, en prestur hans og ná-
granni (Þórður Árnason í Klaust-
urhólum), fer til hans og segir:
„Það er ekki sá staður hér, Jón
minn, sem við eigum að tala,“ Hef-
ur klerkur sjálfsagt gert þetta í
góðri meiningu, en Jón firrtist við,
og reið af fundi á undan öðrum. Á
heimleið kom hann á bæ og var
spurður frétta.
„Það er ekkert að frétta deba
þeib var leyft að tala, seb ekki
höfðu vit á því, edd hidub var
skipað að þegja.“
(n hljómaði eins og d og m eins
og b hjá Jóni).
(Finnur á Kjörseyri).
Fjallfoss við hai'narbakkaim á Isafirði
(Ljósm.: Einar S. Einarsson).