Vesturland - 24.12.1961, Page 13

VESTURLAND
13
Böbafregnir
Einhver skemmtilegasta bók, sem
ég hefi lesið nýlega, er Krossfiskar
og lirúðurkarlar eftir Stefán Jóns-
son, fréttamann (Ægisútgáfan).
Bókin hefði allt að einu getað
heitið t.d. Kinnfiskar og skyrkarl-
ar, eða eitthvað í þá átt, en Stefán
hefur sjálfsagt verið að hugsa um
,,fiskinn“ sinn. Hinsvegar er ekki
gott að sjá hvemig heitið á við
marxistisk hænsni á Djúpaivogi,
Pétur Freuchen, stór-sitt-af-
hverju, og Albert Brod, Tyrkja-
hatara og milljónara, svo eitthvað
sé nefnt. Stefán Jónsson er gaman-
samur, en bak við brosið, sem
blasir við svo til á hverri síðu
bókarinnar, örlar fyrir háðsglotti,
og ekki nóg með það. Stefán virð-
ist veifa léttu vopni, en þegar bet-
ur er að hugað þá er maðurinn
með hausarasveðju, sem hann not-
ar til þess að skera fyrir á ýmsum
félagslegum kýlum. Stundum er
eins og Stefán ætli sér ekki að
beita sveðjunni, eða þá hann er
með tilburði til að hella Rigabal-
sami í flumbruna, meira að segja
með plástur líka. Sumum hygg ég
þó að þyki læknisaðgerðir Stefáns
litlu betri ávei’kanum. Eða hvað
segja Akureyringar, svo dæmi sé
tekið? Krossfiskar og hrúðurkarl-
ar er ekkert stórvirki á venjulegan
íslenzk er talin, er að skólarnir
láti framfylgja 14. gr. iþróttalag-
anna, en þar segir m.a.: „Enn-
fremur skulu piltar í öllum skólum
landsins eiga kost á tilsögn í
glímu.“ Og í þingsályktun frá Al-
þingi 7. maí 1958 segir svo: „AI-
þingi ályktar að beina þeirri á-
skorun til ríkisstjómarinnar, að
hún geri ráðstafanir til þess, að
fullnægt verði á raunhæfan hátt
ákvæðum gildandi laga og reglu-
gerða um, iað í öllum skólum lands-
íns sé piltum gefinn kostur á til-
sögn í íslenzkri glímu.“ 1 greinar-
gerð flutningsmanna, sem eru:
Benedikt Gröndal, Karl Kristjáns-
son, Alfreð Gíslason, Kjartan J.
Jóhannsson, segir einnig: ....Is-
lenzka glíman er þjóðariþrótt, sér-
stæð og karlmannleg. Hún er
menningararfur, sem ekki má
glatast“. Loks eru ákvæði í gild-
andi námsskrá fyrir skólaíþróttir,
að því er snertir 10—12 ára
drengi: „Þá má einnig veita til-
sögn í undirstöðuatriðum glímu og
frjálsra íþrótta." Og að því er við
kemur 13—16 ára drengjum: ,,Á
þessu tímabili skal nemendum
kennd glíma svo að þeim séu töm
öll brögð og varnir við þeim. Þeim
skal einnig leyft að þreyta glímu
ínnbyrðis, og skal þá aðallega láta
þá glíma bændaglímu og einkunn-
bókamælikvarða, reyndar hálf-
gerður óskapnaður, en bókin er
óvenjuleg og læsileg og prýðilega
skemmtileg. T.d. eru persónulýs-
ingar margar ágætar, og ýmsir
kynjakarlar þarna á ferð, og
kannske er kúnstugasti „fírinn“ á
titilblaði bókarinnar, nefnilega
höfundurinn, Stefán Jónsson,
fréttamaður m.m.fl.
NORÐUR Á AKUREYRI er mað-
ur, sem hóf feril sinn fyrir 50 ár-
um í Bolungavík, og stundaði sjó-
mennsku lengi vel. Nú ver hann
frístundum sínum til þess m.a. að
skrifa fyrir böm. Hafa birzt eftir
hann í fyrra Salomon svarti og í
ár Salomon svarti og Bjartur
(Bókaforlag Odds Björnssonar).
Höfundurinn heitir Hjörtur Gísla-
son, og stýrir lipi’um penna og
skemmtilegum. Orðfæri og frá-
sagnarbragur er við barna, nánar
tiltekið drengja hæfi, og bækumar
em prýddar teikningum, og auk
þess sönghæfum og laglega gerð-
um smákvæðum, enda er höfundur
fær á því sviði, og hefur áður
gefið út ljóðabók. Salomonsbæk-
ui’nar eru víða fyndnar og fjör-
legar og undirstraumur af sér-
stöku di’engjasiðgæði í þeim, og
því hollu og góðu að ég ætla.
arglímur. Þeim skulu kynnt glímu-
lög.“ Svo mörg eru þau orð, og
auðvitað miklu fleiri, sem hníga í
sömu átt í námsskrá skólanna, svo
og í samþykktum hins háa Alþing-
is. Og til hvers em lög?
Sumir ei’u hræddir við meiðsl í
glímu. Sannleikurinn er þó sá, að
engin ástæða er til að óttast
meiðsli þar fremur en í öðmm í-
þróttum, ef undirstaðan í bi’ögðum
og vörnum glímunnar er rétt
fuiidin. Það getur að vísu hent
sig þar sem hai’ðsnúnir víkingar
reyna með sér, ef þeim rennur
blóðið til skyldunnar í mikilli
keppni, að þeir fái skrámur. En
engu karlmenni vex slíkt í augum.
Og engan glímum inn þekki ég sem
hefur borið varanlegt tjón vegna
þessa.
Hinsvegar er það kannske ein-
mitt i glímu, sem menn fá gott
tækifærir til að læra tillitssemi,
hver gagnvart öðrum í viðureign.
Að glíma sjálfs síns vegna, því
það er mjög skemmtilegt og lær-
dómsríkt. Svo og vegna fagurs
sigurs.
Handtakið, sem notað er í byrj-
un hvei’s leiks, á að minna á
drenglyndi, sem sönn íslenzk
glíma byggist á. Kveðjan, þegar
hætt er, þýðir að menn séu sáttir
að leikslokum.
Hinsvegar felli ég mig ekki við
það, að höfundur lætur drengi sína
undantekningarlaust ekki aðeins
sleppa slysalaust frá brögðum
sínum, þótt þau séu í sjálfu sér
saklaus, heldur lætur hann vörð
laga og réttar alltaf bíða hinar
verstu hrakfarir ef honum og
söguhetjunum lendir saman. Virð-
ing unglinga fyrir yfirboðurum,
foreldrum, lögreglu, vinnuveitend-
um, er ekki margra fiska virði að
dómi flestra er um þau mál fjalla,
en ekki bætir það úr skák þegar
vel samdar og skemmtilegar ung-
lingabækur beinlínis óvirða „yfir-
völdin“ á alla lund. Það bætir hér
helzt úr að Hjörtur Gíslason er
aldrei illkvittinn eða rætinn, og er
það meira en sagt verður um ýmsa
aðra höfunda unglingabóka.
BÓKAÚTGÁFAN SMÁRI sendir
frá sér Orðabók konunnar. Þetta
er þýðing á dönskum, enskum,
sænskum og þýzkum oi’ðum í
prjóna-, sníða- og matreiðslumáli,
og hefur húsmóðir sagt mér að
bókin sé hið þarfasta þing fyrir
allar konur, sem nota erlendar
uppskriftir. Er í’eyndar fui’ða að
slíkt orðasafn skuli ekki hafa ver-
ið fyrr gefið út, svo mjög sem
konur styðjast nú við erlend blöð
einkum í prjónaskap og sauma, og
má segja að Orðabók konunnar sé
góður fengur á þeim sviðum, sem
hún tekur til.
Sama fyrirtæki gefur út Hús
hamingjunnar eítir Gertrude
Thorne, og Ástin sigrar eftir
Dorothi Quentin. Þetta eru ástar-
sögur, og fi’ómt frá að segja hefi
ég ekki treyst mér til þess að lesa
þær, en sagt er mér að þær séu
allgóðar á sína vísu, einkum fyrr-
nefnda bókin.
ÆGISÚTGÁFAN sendir frá sér
unglingabók eftir Ragnar Jóhann-
esson, Á flótta og flugi. Höfundur
las þessa sögu í útvai’p á sínum
tíma, og naut hún mikilla vinsælda
og líklegt að svo verði um bókina.
Sama útgáfa stendur að bók, er
heitir Hvalur framundan eftir
Frank T. Bullen. Ég hefi lesið
margar bækur um hvalveiðar, en
ég hygg að þessi bók sé í senn
einhver bezta lýsing á þeim veið-
um eins og þær voi’u á seglskip-
um á síðari hluta 19. aldar og jafn-
framt mjög spennandi.
Annað mál er það, að víða get
ég ekki fellt mig við þýðinguna,
og satt bezt að segja hefði próf-
ai’kalestur mátt vera betri. Allt
um það vildi ég ekki hafa misst
aif þessari bók.
VÍKURÚTGÁFAN gefur út bókina
I helgreipum hafs og auðnar eftir
Geffrey Jenkins. Bókin er byggð á
staðreyndum, en líkist skáldsögu,
og henni spennandi, Þýðandi er
Sverrir Haraldsson. Önnur bók
sömu útgáfu er Undrið mesta, en
það er sjálfsævisaga Arthurs
Fords, manns, sem gæddur er sál-
rænum hæfileikum. Bókin er um
sálræn og yfirskilvitleg fyrirbæri
(spiritisma, ekki andatrú), og vil
ég ekkert um efnið segja. Undrið
mesta er mjög læsileg bók. Góð
ti’ygging efnisvals, ef menn hafa
áhuga fyrir þessum fræðum, er
nafn þýðanda, en hann er séra
Sveinn Víkingux’.
SLÉTTBAKURINN eftir Peter
Fi’euchen i þýðingu Jóns Helga-
sonar (Skuggsjá), er skemmtileg-
ur reifai’i, og er ívafið lýsingar á
lífi og stai’fi hvalveiðimanna, sem
Freuchen þekkti vel. Úr því iað ég
nefni Freuchen, má vel nefna bók
hans Um heimshöfin sjö (ísafold-
ai’prentsmiðja) 1959), en sú bók
er mikið verk og fi’óðlegt og gott
yfirlit fyrir þá, sem gaman hafa
af kynningu við höfin og lífið í
þeim og á.
SKEMMTILEG sjómannabók er
Tekið í blökkina, endurrninningar
Jóngeirs Eyrbekks, skráðar af Jón-
asi Árnasyni (Setberg). Mætti sitt-
hvað um bókina segja, en það bíð-
ur að sinni.
Bári.